مقایسه شاخص‌های انتخاب در هیبریدهای ذرت علوفه‌ای (.Zea mays L) تحت شرایط تنش و بدون تنش شوری

Abstract

عملکرد صفت پیچیده‌ای است که وراثت‌پذیری پایینی دارد به همین دلیل گزینش بر اساس شاخص انتخاب یکی از روش‌های مؤثر جهت گزینش غیرمستقیم برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی شاخص‌های انتخاب برای بهبود عملکرد ذرت، آزمایشی با 14 هیبرید سینگل‌کراس ذرت علوفه‌ای (شامل 12 هیبرید امیدبخش و 2 رقم هیبرید سینگل‌کراس تجاری 704 و 715 به‌عنوان شاهد) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در دو شرایط شور و غیر شور و در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی طرق مشهد و عباس‌آباد تنگلشور در سال 1396 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب حاکی از وجود تفاوت بسیار معنی‌دار بین دو محیط شور و غیر شور به لحاظ اغلب صفات موردبررسی بود (p≤0.01). از رگرسیون گام‌به‌گام برای کاهش داده‌های اندازه‌گیری شده و محاسبه شاخص‌های انتخاب استفاده شد. صفات عملکرد علوفه‌تر، عملکرد علوفه خشک، تعداد کل برگ، تعداد بلال، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گرده‌افشانی از مدل رگرسیونی انتخاب شدند. بر اساس این نتایج، در شرایط بدون تنش جمعاً 77.84 درصد و در شرایط تنش شوری 76.90 درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را توجیه و در محاسبه شاخص‌های گزینش مورداستفاده قرار گرفتند. کارایی نسبی گزینش و بهره مورد انتظار در شاخص‌های بهینه نسبت به پسک-بیکر بیشتر بود. بیشترین مقدار کارایی نسبی گزینش در شرایط بدون تنش در شاخص شماره 5 (هیبریدهای شماره 3، 5، 2، 8 و 6) و در شرایط تنش شوری در شاخص شماره 4 (هیبریدهای شماره 13، 3، 4، 10 و 8) برآورد شد. به‌علاوه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری ژنوتیپ شماره 2 توسط بیشتر شاخص‌های گزینشی موردمطالعه به‌عنوان برترین ژنوتیپ گزینش شد.

Keywords

• ارزش اصلاحی
• ذرت
• سودمندی نسبی
• شاخص انتخاب