بررسی جوامع بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی رودخانه‌های قشلاق و گاوه‌رود (استان کردستان) بر اساس شاخص زیستی هیلسنهوف (HFBI)

Abstract

بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی به‌عنوان یک شاخص زیستی و بیان کننده شرایط محیط زندگی خود هستند. تحقیق حاضر در راستای طرح مطالعات پایش کیفی سد مخزنی ژاوه که بر روی دو شاخه قشلاق و گاوه‌رود (استان کردستان) احداث شد به اجرا در آمد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی رودخانه به‌منظور تعیین تراکم و فراوانی گروه‌های مختلف آن‌ها و تعیین کیفیت آب رودخانه بر اساس شاخص زیستی هیلسنهوف صورت گرفت. نمونه‌برداری به‌صورت فصلی از 5 ایستگاه با سه تکرار انجام شد. نمونه‌برداری از ایستگاه‌های تعیین شده در پائیز 1399 شروع و تا تابستان 1400 (4 فصل) ادامه داشت. نمونه‌ها توسط الکل اتیلیک 70 درصد تثبیت و در آزمایشگاه جداسازی، شناسایی و شمارش شدند. برای شناسایی نمونه‌ها، از کلیدهای معتبر استفاده و شاخص زیستی هیلسنهوف، بر اساس حضور نمونه‌ها در هر ایستگاه تعیین گردید. بررسی جوامع بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی نشان داد که موجودات متعلق به 10 خانواده از 5 رده متعلق به زالوها، حشرات، سخت پوستان، کم‌تاران و دوکفه‌ای‌ها در ایستگاه‌های مورد بررسی، شناسایی شدند. بررسی‌ها نشان داد که بیشترین فراوانی در ایستگاه 5 با 34 درصد و کمترین فراوانی در ایستگاه 2 با 7 درصد ثبت شد. بیشترین مقدار شاخص هیلسنهوف مربوط به فصل بهار با مقدار 45/7 و کمترین مقدار این شاخص مربوط به فصل پائیز با مقدار 79/6 بود. بر اساس شاخص زیستی هیلسنهوف، کیفیت آب ایستگاه 2 به‌دلیل نزدیکی به خروجی پساب کارخانه تصفیه در طبقه بسیار ضعیف و آلودگی شدید قرار گرفت و بررسی‌های بیشتر جهت هرگونه بهره‌برداری پیشنهاد می‌شود.

Keywords

• بزرگ بی‌مهرگان کف‌زی
• قشلاق
• گاوه‌رود
• کردستان
• شاخص زیستی هیلسنهوف