HALEF-SELEF İLİŞKİSİ VE ETKİLENME ENDİŞESİ BOYUTUYLA KLASİK TÜRK ŞAİRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Klasik Türk şiirinde şairler, şiirlerini geleneğin kurallarına göre ortaya koymuşlardır. Bir şairin şiirdeki başarısı geleneksel kurallar içerisinde selefini aşmasıyla mümkündür. Halef selefi aşacak şairlik yeteneğine sahip değilse etkilenme endişesine girer. Bu ise şairin alanını kısıtlar ya da selefin büyüklüğünü kabul ederek taklit derecesinden öteye geçemez. Özellikle büyük şairler etkilenme endişesini kırmak için kendilerine özgü yetilerini ön plana çıkarmışlardır. Ortaya koydukları sanatla seleflerine meydan okumuşlardır. Kendini eşsiz şair olarak görenler, seleflerini aştıklarını haleflerinin ise kendilerine yetişemeyeceğini belirtmişlerdir. Şairlerin bu psikolojik durumu, Modern Amerikan şiir eleştirisinin önemli isimlerinden biri olan Harold Bloom’un “etkilenme endişesi” kavramıyla ele alınabilir. Bu çalışmada halef-selef arasındaki ilişki etkilenme endişesi boyutuyla ele alındı. Konunun ele alınış ve işlenişinde Ahmet Paşa, Fuzuli, Baki, Nef’i, Şeyh Galip gibi şairlerin eser ve şiirlerinden örnekler alınarak konu açıklığa kavuşturuldu. Etkilenme endişesinin şairler üzerindeki yansımaları irdelendi. Bu irdeleme, edebî çevre, nazire yazma geleneği, sebeb-i telif ve fahriye alt başlıkları ile ele alındı.

Keywords

• halef-selef
• etkilenme endişesi
• klasik türk şiiri
• şair
• gelenek