Doktryna „Sofii” od starożytności do chrześcijaństwa

Abstract

Doktryna „Sofii” rozwinęła się w europejskiej twórczości filozoficznej i religijnej. Doktryna ta rozwinęła się w okresie przedchrześcijańskim (Sokrates, Parmenides, Platon). Była reprezentowana w gnostycyzmie (Valentinus) i neoplatonizmie (Plotinus), w pismach Ojców Kościoła (Atanazy Wielki, Grzegorz z Nyssy, Macarius Wielki, Grzegorz Teolog), u myślicieli prawosławnych (Hilarion, Klim Smoliatich). Doktryna „Sofii” jako Mądrości Bożej jest zawarta także w Biblii, zwłaszcza Księdze Przysłów, a także w Mądrości Salomona i Mądrości Syracha. „Sofia” jest opisana ponadto w Kabale jako tajemnicza mądrość. „Sofia” znalazła również swoje odzwierciedlenie w architekturze świątynnej i ikonografii Wschodu prawosławnego, gdzie jest wykorzystywana do ukazania znaczenia mądrości w życiu duchowym i moralnym człowieka. Doktryna „Sofii” została ponadto wyłożona systematycznie w średniowiecznym i nowożytnym mistycyzmie (M. Eckhart, J. Böhme, E. Swedenborg), dla której to wykładni ukuto określenie sofiologia, oraz w tzw. filozofii jednostronności (V. Sołowjow, S. Bułhakow, P. Florensky). We wszystkich poszczególnych okresach rozwoju refleksji nad „Sofią” zawsze pojawiają się takie zagadnienia, jak: kwestia integralności rzeczywistości, relacja między naturą a Absolutem czy więzi między człowiekiem a Stwórcą.

Keywords

• Sofia
• Sofia – Mądrość Boża
• sofiologia