متاآنالیز مطالعات مربوط به تخمین پارامترهای ژنتیکی صفات اقتصادی گاو هلشتاین ایران

Abstract

سابقه و هدف: روش متاآنالیز برای تجمیع نتایج مطالعات انجام شده در زمینه برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات تولیدی و تولیدمثلی در گاو شیری با استفاده از داده‌های مقالات موجود و رسیدن به نتایجی با صحت بالاتر مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور یک مطالعه متاآنالیزی، از داده‌های مربوط به 96 مقاله منتشر شده در زمینه برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات تولیدی و تولیدمثلی گاو ‌هلشتاین، در ایران استفاده شد. صفات مورد بررسی در گاو هلشتاین شامل تولید شیر، تولید چربی شیر، تولید پروتئین شیر، درصد چربی شیر، درصد پروتئین شیر، سن اولین زایش، فاصله گوساله‌زایی، روزهای خشک، روزهای باز، طول دوره آبستنی و طول دوره شیردهی‌ بودند. مواد و روش‌ها: ابتدا، مقادیر وراثت‌پذیری و همبستگی‌های ژنتیکی و فنوتیپی از مقالات مرتبط استخراج شد. پس از آماده‌سازی داده‌ها، -مدل متاآنالیز با اثرات تصادفی با استفاده از بسته Metacor نرم افزار R نسخه 3،3،1 و نرم افزار CMA نسخه 3 برای برآورد میانگین وزنی وراثت‌پذیری و همبستگی‌های ژنتیکی و فنوتیپی، خطای استاندارد و حدود اطمینان 95 درصدی صفات تولیدی و تولید‌مثلی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی مطالعات موجود، نشانگر وجود ناهمگنی زیاد برای اکثر صفات مورد بررسی بود. بنابراین، برای برآورد میانگین وزنی اثرات، امکان استفاده از مدل اثر ثابت وجود نداشت. داده‌ها توسط نرم‌افزار CMA مجددا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و نتایج حاصل از مدل اثرات تصادفی به عنوان نتایج نهایی متا‌آنالیز گزارش شد. نتایج: میانگین وزنی وراثت‌پذیری برای صفات تولیدی در محدوده 19/0 تا 27/0 بود. بیشترین میزان وراثت‌پذیری مربوط به صفت درصد پروتئین شیر (27/0) و کمترین میزان وراثت‌پذیری مربوط به صفت تولید چربی شیر (19/0) بود. میانگین وزنی وراثت‌پذیری برای صفات تولیدمثلی در محدوده 03/0 تا 14/0 بود. در این بین میزان وراثت‌پذیری طول دوره آبستنی (14/0) از سایر صفات بیشتر و وراثت‌پذیری روزهای باز (03/0) از سایر صفات تولیدمثلی کمتر بود. میانگین وزنی همبستگی ژنتیکی برای صفات تولیدی و تولیدمثلی در محدوده 56/0- تا 88/0 و میانگین وزنی همبستگی فنوتیپی صفات در محدوده 42/0- تا 83/0 ‌بود. بررسی نتایج حاصل از متاآنالیز در این پژوهش و مقایسه آن با نتایج مطالعات انفرادی نشان داد که تجمیع نتایج مطالعات و نجزیه مجدد آنها با روش متاآنالیز از طریق کاهش خطای استاندارد سبب افزایش صحت در نتایج حاصله می‌شود. به طور مثال دامنه تغییرات وراثت‌پذیری در مقالات مورد استفاده در مورد صفت تولید شیر بین 047/0 تا 41/0 ، چربی شیر بین 05/0 تا 56/0 و پروتئین شیر بین 0 تا 7/0 بود، در حالی که پس از تجمیع نتایج توسط روش متاآنالیز، محدوده 95% برای وراثت‌پذیری این صفات به ترتیب به 23/0 تا 25/0، 17/0 تا 21/0 و 19/0 تا 29/0 کاهش یافت. از طرفی مقایسه خطای استاندارد متاآنالیز در مورد هر صفت با خطای استاندارد مطالعات نشان داد که تجمیع نتایج و افزایش حجم نمونه باعث کاهش شدید خطای استاندارد برآورد وراثت‌پذیری در صفات مورد بررسی بخصوص صفات تولیدی شد.نتیجه‌گیری: بنابراین استفاده از روش‌هایی نظیر متآنالیز با تجمیع کلیه اطلاعات موجود منجر به بهبود برآوردها و افزایش کارائی برنامه‌های اصلاح نژادی و بهبود پیشرفت ژنتیکی صفات اقتصادی بخصوص در جمعیت‌های فاقد رکورد و یا با رکوردهای نامناسب خواهد شد.

Keywords

• متاآنالیز
• وراثت‌پذیری
• همبستگی ژنتیکی و فنوتیپی
• هلشتاین