Selçuk İletişim (Mar 2014)
İZLEYİCİ ARAŞTIRMALARINDA DEĞİŞİM: KULLANIMLAR VE DOYUMLARDAN BAĞIMLILIĞA
Abstract
20. yüzyılın ilk yarısında etkili olan siyasi kriz yıllarında oluşmaya başlayan iletişim geleneği, yeni iletişim teknolojileriyle birlikte içerik ve uygulama alanlarını geliştirmiştir. İlk dönem araştırmalarda büyük savaşların da etkisiyle propaganda kavramı üzerinden medya etkilerinin boyutları tartışılırken, 1960'lı yıllarda izleyici öne alınmış, medya etkileri sınırlı biçimde işlenmiştir. Kullanımlar ve Doyumlar Modeli (K&D) ile izleyici ihtiyaç ve beğenilerine atfedilen önemin zamanla eleştiriye uğraması, ampirik gelenek içerisinden izleyici tutumlarını yeni bir tür ilişki ile açıklama girişimini ortaya çıkarmıştır. Bir taraftan K&D araştırmaları devam ederken, diğer taraftan medya-izleyici ilişkisi simetrik olmayan bağımlılık kavramı etrafında kendine yeni bir alan açmıştır. K&D geleneğini kullanan Medya Bağımlılığı Modeli, teknolojik ilerlemeye paralel olarak iletişim sistemlerindeki dönüşümle birlikte kendi geleneğini oluşturmuştur. Etki ve K&D araştırmaları, bir süre sonra medya bağımlılığı perspektifinde ele alınmaya başlanmıştır. Dolayısıyla bu çalışma, toplumsal sistemlerdeki dönüşüm ile teknolojik ilerlemeye bağlı olarak gelişen medya araştırmalarının seyrine ışık tutmakla birlikte, K&D modelinden medya bağımlılığına geçişin aşamalarına odaklanmaktadır.
