İMAM MÂTÜRÎDÎ’DE AKIL, İNSANÎ DOĞA (TAB‘) ve FITRAT

Abstract

Bu makale, akıl, doğa ve fıtrat kavramlarını vearalarındaki ilişkiyi Ehl-i sünnetin kurucu âlimlerindenve İslâm kelâmının en önemli isimlerinden biri olanİmam Mâtürîdî’nin (ö. 333/944) bakış açısıyla incelemeyihedeflemektedir. Bu bağlamda makalede şu sorularacevap aranmaktadır: İnsanoğlu için aklın fonksiyonuve önemi nedir? İşlevsel olmayan akıl, insanı aklınvar edilişiyle hedeflenen gayeye ulaştırabilir mi?İnsan doğuştan bir tabiata sahip midir? Şayet varsainsanoğlunun bu verili doğasının değişmesi mümkünmüdür ve onun aklı ile doğası arasında nasıl bir ilişkibulunmaktadır? Fıtrat kavramı akıl ile doğa arasında hangipozisyonda yer almakta ve ne anlam ifade etmektedir?Eğer fıtratta değişim imkânı yoksa o zaman fıtrat vemîsâkla ilgili nasların nasıl yorumlanması gerekir? Bütünbu sorulara Mâtürîdî’nin verdiği cevaplar ve onun konuhakkındaki fikirleri muasırları ve takipçileri arasındane oranda karşılık bulmuştur? İşte bu makalede bunlarve benzeri sorulara Mâtürîdî’nin verdiği yanıtlar vegeliştirdiği çözümler incelenmekte ve onun düşüncelerininfarklı izdüşümlerine işaret edilmektedir