اطلاعات جغرافیایی (Apr 2010)
سکونتگاه هاى غیررسمى و برنامه ریزى هاى اجتماع محور با تأکید بر کلان شهر تهران
Abstract
براساس مطالعات سازمان ملل «اسکان غیررسمى» چالش اصلى هزاره سوم خواهد بود و پیش بینى شده است که تا سال 2020 رقم کل ساکنین اسکان غیررسمى جهان تقریبا به یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر افزایش خواهد یافت. گسترش سریع شهرها در سراسر جهان با رشد سریع سکونت گاه هاى غیررسمى همراه بوده است. رشد بى رویه این سکونت گاه ها ضمن برهم زدن مبلمان شهرى و تخریب محیط زیست، مسائل اجتماعى و فرهنگى زیادى را خصوصا در زمینه افزایش آسیب هاى اجتماعى درپى داشته است. راهکارهاى ارائه شده دراین خصوص، از حذف و تخریب تا بهسازى و توانمندسازى این سکونت گاه ها تنوع داشته است. عده اى آنها را به عنوان یک معضل اجتماعى قلمداد مى کنند و به تخریب و یا رها کردن آنها به حال خود معتقدند. و عده اى دیگر از صاحب نظران براین باورند علیرغم اینکه این سکونت گاه ها داراى مشکلات و مسایل فراوانى مى باشند، اما امروزه به عنوان یک راه حل شناخته و تنها راه خانه دار شدن گروهى از افراد تهیدست جامعه قلمداد شده و تخریب آنها در سطح جهان و ایران نه عملى و نه انسانى است؛ و با برنامه ریزی هاى دقیق و منسجم مى توان از توان و ظرفیت این سکونت گاه ها در راستاى توانمندسازى آنان استفاده نمود. تجارب اخیر در این زمینه حاکى از غلبه دیدگاه توانمندسازى و توجه به برنامه هاى اجتماع محور در مواجهه با مسئله سکونت گاه هاى غیررسمى است. در این دیدگاه اساس بر مشارکت ساکنین خصوصا رهبران محلى و متنفذین در برنامه ریزى واجراى برنامه ها مى باشد. این امر سبب تسهیل همکارى ها و تشریک مساعى شده و زمینه را براى ابتکار عمل براى غلبه بر مسائل و مشکلات اجتماع محلى فراهم مى کند. به این ترتیب موجب افزایش کیفیت زندگى و کاهش آسیب هاى اجتماعى سکونت گاه هاى غیررسمى مى شود. در این مقاله سعى شده است تا با تکیه بر رویکردهاى اجتماع محور، برنامه توانمندسازى در سکونت گاه هاى غیررسمى کلان شهرتهران مورد بررسى قرار گیرد.
