Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi (May 2020)
Nitro Grupları İçeren Klasik Patlayıcı Maddelerin İndirgeme Tepkimeleri ile Kimyasal Bertaraf Yöntemlerinin Araştırılması
Abstract
Askeri amaçlı olarak kullanılan mühimmatın çok büyük bir kısmı nitro grubu içeren enerjik maddelerden üretilmektedir. Nitro grubunun ısı, ışık ve mikroorganizmalardan etkilenen bir fonksiyonlu grup olması mühimmatların bir raf ömrü olmasına ve ömrünü tamamlamış mühimmatın bertaraf edilmesi problemini ortaya çıkarmaktadır. Günümüzde başvurulan bertaraf yöntemleri enerjik maddenin patlatılması veya yakılması esasına dayanır. Bu yöntemler tedbir alınmış ortamlarda gerçekleştirilmekle birlikte iş güvenliği ve çevre kirliliği açısından risk içerirler. Bu çalışma mühimmat içinde kullanılan enerjik maddelerden 2,4,6-trinitrotoluen, 2,4,6-trinitrofenol ve 1,3,5-siklotrimetilentrinitramin bileşiklerinin indirgenme tepkimeleri kullanılarak tehlikesiz materyal haline getirilmeleri üzerine planlanmıştır. Belirtilen enerjik maddeler metalik demir, metalik çinko, sodyumditiyonit, Pd-aktif kömür/hidrazin ve sodyum-cıva amalgamı kullanılarak MeOH:H2O içinde indirgenmişlerdir. İndirgenme ürünleri IR spektroskopi yöntemi ile incelendiğinde, indirgenme ürünleri nitro gruplarının hemen hemen tamamen amino gruplarına indirgendiği tespit edilmiştir. Termogravimetri yöntemi ile indirgenme ürünleri incelendiğinde Fe/HCl ve sodyum-civa amalgamı ile indirgenmiş enerjik maddelerin patlama tehlikelerinin ortadan kalktığı görülmüştür.
Keywords
