Mütefekkir (Dec 2020)
İmam-ı A‘zam Ebû Hanîfe’nin Muâmelât Alanında Yalnız Kaldığı Bazı Görüşler ve Görüşlerin Analizi
Abstract
İmam Ebû Hanîfe İslam düşünce ve fıkıh tarihinde derin izler bırakan ender şahsiyetlerden biridir. Bu nedenle onun hayatı, düşünce yapısı, ilmi yönü, fıkhi görüşleri hem tarihi süreçte hem de modern dönemde araştırmalara ve ilmi çalışmalara konu olmuş; çalışmalarda onun İslam tarihinde sahip olduğu önemli konumu açıkça belirtilmiştir. Bununla birlikte İmam Ebû Hanîfe bazı yönlerden eleştirilmiştir. Esasında eleştirilen hususlara dair yapılan ilmi çalışmalarda eleştirilerin haksız olduğu ortaya konulmuştur. Onun bazı fıkhi meselelerin hükmünde yalnız kalması da eleştirilen yönlerden biridir. Diğer üç mezhep imamının ve kendi öğrencilerinin farklı kanaatte olduğu bu meselelerde Ebû Hanîfe hadislere aykırı hareket etmekle itham edilmiştir. Ancak tarafların delilleri incelendiğinde ithamların haksız ve yersiz olduğu görülmektedir. Zira ictihadlarında Kitap, sünnet, icma, kıyas, sahabe kavli, istihsan ve örf gibi delilleri kullanan Ebû Hanîfe, bu meselelerde yalnız kalsa da mutlaka bir delilden hareket etmiştir. Nitekim yalnız kaldığı meselelerin ekseriyetinde Hanefi mezhebinde onun görüşleri müftabih kabul edilmiştir. Bu çalışmada Ebû Hanîfe’nin muâmelât ve ukûbât alanında yalnız kaldığı görüşleri ele alınmıştır.
