مدیریت آب و آبیاری (Aug 2021)
ارزیابی ظرفیت سازگاری کشاورزان در برابر افت کمی و کیفی آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دهستان قنوات)
Abstract
موضوع برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی به عنوان یک مسئله مشترک در مناطق خشک و نیمه‌خشک در دنیا است. این مسئله در بسیاری از دشت‌های ایران مانند دهستان قنوات قم، سبب افت کمی وکیفی آب زیرزمینی شده‌است و ذی‌نفعان این منابع، با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی ظرفیت سازگاری کشاورزان در برابر افت کمی و کیفی آب زیرزمینی می‌باشد. در همین راستا ابتدا محتوا و ساختار ابعاد ظرفیت سازگاری، با استفاده از مطالعات پیشین شناسایی شده و سپس براساس خروجی تحلیل پاسخ‌های پرسشنامه طراحی شده با استفاده از سنجش پایایی و در نهایت روش معادلات ساختاری، ابعاد مهم و تاثیرگذار در محدوده مطالعاتی بدست آمده است. سپس به منظور بررسی و مقایسه سازگاری روستاهای مختلف، با سنجش ارتباط ابعاد ظرفیت سازگاری و خصوصیات فردی و فنی کشاورزان، شاخص ظرفیت سازگاری ارائه و محاسبه شده‌است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که مهم‌ترین ابعاد تاثیرگذار بر ظرفیت سازگاری، نوآوری و ریسک‌پذیری است، درحالی‌که ابعاد حکمرانی و اعتماد به دولت، تاثیر قابل توجهی بر ظرفیت سازگاری منطقه مطالعاتی نداشتند. این خروجی، نشان از اعتماد پایین کشاورزان این منطقه به سیاست‌های اجرایی دولت در خصوص امور کشاورزی و مدیریت منابع آب زیرزمینی دارد. با محاسبه شاخص ظرفیت سازگاری برای روستاهای مختلف مشخص شد که سه روستای دولت آباد، مومن آباد و عبدالله آباد، بیشترین سازگاری را در این منطقه دارند. در سمت مقابل به سبب تعدد خرده‌مالکان و عدم تمایل به کاشت محصولات جدید، روستاهای والیجرد و مراد آباد دارای کم‌ترین ظرفیت سازگاری هستند.
Keywords
