مطالعه تغییرات برخی شاخص‌های فیزیکی کیفیت خاک‌های لسی در امتداد یک ترانسکت اقلیمی استان گلستان

Abstract

با توجه به اینکه مفهوم فرسایش‌پذیری خاک پیچیده است، از شاخص‌هایی جهت ارزیابی آن استفاده می‌شود. اقلیم به عنوان یکی از عوامل خاکساز، تأثیر عمده‌ای بر این شاخص‌ها دارد. مطالعه حاضر به منظور، تعیین اثر اقلیم‌های متفاوت بر شاخص‌های فیزیکی کیفیت خاک‌های لسی در استان گلستان انجام گرفت. به منظور انجام این مطالعه دو ترانسکت شمالی جنوبی و شرقی غربی در اراضی شیب دار لسی استان با کاربری مرتع اما با شرایط اقلیمی متفاوت انتخاب گردید. نمونه برداری‌ها از 7 منطقه با 6 تکرار و از عمق 0 تا 30 و 30 تا 60 سانتی‌متری در طول دو ترانسکت انجام شد. شاخص‌های آمزکتا، خمیرایی، سطح ویژه ذرات خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی و بافت خاک اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که تغییرات خصوصیات اندازه‌گیری شده در ترانسکت اول یعنی از شمال به طرف جنوب و (ترانسکت دوم) از شرق به غرب استان از روند خاصی پیروی می‌کنند. تغییرات میانگین شاخص آمزکتا، در طول ترانسکت اول از 05/0 تا 23/0 و در ترانسکت دوم از 42/0 تا 30/0 میلی‌متر و سطح ویژه ذرات در ترانسکت اول از 95/51 تا 04/72 و در ترانسکت دوم از 27/94 تا 52/145 مترمربع بر گرم متغیر بود. تغییرات شاخص خمیرایی، سطح ویژه ذرات و ظرفیت تبادل کاتیونی در طول هر دو ترانسکت روند افزایشی داشتند و شاخص آمزکتا در طول ترانسکت اول روند افزایشی و در طول ترانسکت دوم روند کاهشی از خود نشان داد. طبق نتایج خاکدانه-سازی و پایداری خاکدانه به همراه نسبت اندازه ذرات در خاک در کاهش فرسایش‌پذیری خاک‌های لسی تاثیر بسزائی دارد.

Keywords

• شاخص‌های فرسایش‌پذیری
• خاک‌های لسی
• سطح ویژه ذرات
• پایداری خاکدانه