Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2012)
Çumra İlçesinde Kırsal Yerleşmeler
Abstract
Konya iline bağlıÇumra İlçesi, kuzeyde Karatay, doğuda Karapınar, batıda Akören ve Meram, güneybatıda Bozkır, güneyde Güneysınır ilçeleri, güneydoğuda ise Karaman ili ile sınırlıdır. Bu çalışma ile Çumra ilçesi sınırlarıiçinde yer alan kırsal yerleşme alanlarının, kuruluşyeri ve coğrafi özellikleri yerleşme coğrafyasıaçısından değerlendirilecektir. Araştırma sahasında jeolojik unsurlar olarak Mesozoik, Tersiyer ve Kuaterner’e ait formasyonlar yer almakla birlikte, Neojen tabakalarıve bunların üzerinde bulunan Kuaterner’e ait alüvyonlar genişyer kaplar. Bölgenin başlıca morfolojik birimler; dağlıktepelik alanlar, ova tabanıve Eski Konya Gölü’ne ait topografya şekilleridir. Çumra ve çevresinin iklim özellikleri yazlarısıcak ve kurak, kışlarısoğuk ve kar yağışlıdır. Bu iklim özelliğinin bir sonucu olarak yörede ilkbahar yağışlarıile hızla gelişen ve çiçeklenen, yaz kuraklığıile kuruyan step vejetasyonu ortaya çıkarmıştır. Çumra ve çevresi M.Ö. 7000’li yıllardan bu yana yerleşmeye sahne olmuştur. Çünkü Çumra ve çevresindeki düz ve genişalüvyal topraklarının kolay işlenebilmesi ve bu topraklardan bol ürün alınması, bu sahanın tarih boyunca farklıinsan guruplarının yaşama alanıhaline getirmiştir. Çumra ve çevresinin tarih öncesini anlatan en önemli merkez Neolitik dönem yerleşmesi olan Çatalhöyük’tür. Yöre tarih öncesi dönemden sonra sırasıyla Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Romalılar, Selçuklular, Karamanoğullarıve Osmanlıegemenliği altında kalmıştır. Çumra’da 2012 yılında 1 kent Çumra ilçe merkezi , 10 belediye örgütlü kasaba yerleşme ve 30 köy yerleşmesi vardır. Bu çalışmamızda Çumra ilçesi sınırlarıiçinde yer alan kırsal yerleşmelerin özellikleri incelenecektir. 2011 yılıADNKS sonuçlarına göre Çumra ilçesi sınırlarıiçinde toplam nüfus 64.597 olup, bunun 34.586’sıkasaba ve köylerde, 30.011’i ilçe merkezinde yer almaktadır. Çumra ilçesi nüfusunun % 54’ü kırsal kesimde yaşamaktadır. Araştırma sahasındaki kırsal yerleşmeleri; bulunduklarıyükselti kademeleri ve morfolojik ünitelere, konumlarına, ekonomik faaliyetlerinegöre, fizyonomik özelliklerine, ormana göre ve yerleşme planlarına göre tiplendirmek mümkündür. Araştırma sahasındaki köylerin mesken tipleri ve fonksiyonları, birbirinden çok farklıözellikler göstermez. Meskenleri, geleneksel ve modern konutlar olarak iki kategoride inceleyebiliriz. Geleneksel köy konutlarının büyük bir bölümü kerpiç toprak mesken iken, dağlık alandaki köy yerleşmelerinde ise toprak ve taşmeskenler karışık olarak bulunmaktadır. Araştırma sahasında yer alan bir diğer köy konutlarıise modern konutlardır. Çumra ilçesindeki yerleşmelerin ulaşım imkânlarıgelişmişbulunmaktadır. Zaten çalışma alanıKonya-Karaman D-715 devlet karayolu üzerindedir. İlçe merkezi ve köylerin birbirlerine olan bağlantılı yolları asfalttır.
