TEFSİR FAALİYETLERİNDE MÜBHEMÂTÜ’L-KUR’ÂN İLMİNİN YERİ: EBÛ MANSÛR ELMÂTÜRÎDÎ (Ö. 333/944) ÖRNEĞİ

Abstract

Kur’ân-ı Kerim, topluma doğrudan müdahale eden ve hayatın olağan şartlarıiçerisinde yaşanmışlık tecrübesiyle şekillenen ilahi kelâm (söz) olarakmuhataplarıyla buluştu. Vahyin nüzûlüne şahit olan sahabe sadece âyetlerinmetinlerine değil, aynı zamanda arkaplanda yaşanılan olaylara davakıftı. Dolayısıyla âyetlerianlamada pek sıkıntı yaşamadılar.Kur’ân’ın metin bütünlüğü korunarak, ikikapak arasında sonraki nesillere aktarıldı. Nüzûl sürecinden uzaklaştıkçaâyetlerin tefsirine duyulan ihtiyaç da arttı. Sahabe döneminde başlayan Kur’ân araştırmalarıiçerik ve yöntem bakımından giderekartan yoğun bir çabanın ürünü olarak, erken sayılabilecek bir dönemdeulûmu’l-Kur’ân başlığı altında usûl çalışmalarına konu oldu.Ulûmu’l-Kur’ân’ın araştırma alanlarından birisi de mübhehâmatu’l-Kur’ân’dır.Bu ilmin konusu, kendisinden ne kastedildiğiaçık bir şekildebeyan edilmemiş ibarelerdir. Bu yöndeki çalışmalar ilk dönemde esbâb-ınüzûl, müşkilu’l-Kur’ân, müteşâbihi’l-Kur’ân ve mecâzu’l-Kur’ân gibi farklıbaşlılar altında yapılmışsa da daha sonra Mübhemâtu’l-Kur’ân başlığıylamüstakil çalışmalar yapılmıştır. Erken dönemde telif edilen tefsirlerden biride İmâm-ı Mâtürîdî’nin Te’vilâtu Ehli’s- Sünne’sidir. Bu çalışmada, tefsirinderivâyet ve dirâyeti etkin bir şekilde mezceden Mâtürîdî’ninmübhemâtu’l- Kur’ân ilmine yaklaşımı araştırılacaktır.