هنر و تمدن شرق (Sep 2020)
گونه‌های بازنمایی منظر طبیعی (بررسی کیفیت حضور واژۀ صحرا در اشعار سعدی)
Abstract
نخستین گام برای فهم معنی عبارات و ابیات در متون، پی بردن به معانی صحیح و ترکیبات به‌کاررفته در آنهاست. در این مقاله به مضامین و مفاهیم واژۀ صحرا در کلیات سعدی پرداخته شده است. ضمن بررسی مترادف‌های معنایی این واژه در فرهنگ لغت، به برداشت متون و غزلیات سعدی که واژۀ صحرا در آنها به کار رفته، نیز پرداخته شده است. پژوهش پیش رو می‌کوشد با مقایسۀ مضامین به‌کاررفته این واژه در کلیات سعدی و مترادف‌های معانی آن در فرهنگ لغت، به هدف نشان‌دادن جلوه‌ای نو از واژۀ «صحرا» نائل شود. امروزه واژۀ صحرا اغلب تداعی‌گر محلی بی‌آب‌و‌علف و مسیری بس طولانی و طاقت‌فرساست؛ چنین مفهومی در زمانۀ سعدی، تداعی‌گر مسیر رسیدن به حرم عشق یعنی «کعبه» بوده است. درحالی‌که در همان زمان، واژۀ صحرا در ذهن اغلب عوام یادآور تفرجگاهی سرسبز و پر آب و علف بوده است و همگان میل به گذراندن اوقات فراغت خویش در آنجا داشته‌اند. این پژوهش به بررسی مضامین واژۀ صحرا در کلیات سعدی و نیز همنشینی دیگر واژگان با واژه صحرا به روش تحلیل محتوا پرداخته است. این مقاله با هدف واکاوی و تبیین نگاه سعدی به منظر صحرا، تلاش دارد به بیان تفاوت‌های ذهنی و بوم‌شناسانه جامعۀ ایرانی بپردازد. یافته‌های این نوشتار نشان می‌دهد در سرودههای سعدی، تفاوت‌های دیدگاه منظری نهفته است.
Keywords
