Mikołaj Zebrzydowski jako nauczyciel buntów w dramacie Ludwika Orpiszewskiego

Abstract

W 1857 roku emigrant i były uczestnik powstania listopadowego Ludwik Orpiszewski poswięcił Mikołajowi Zebrzydowskiemu swój dramat, w którym przedstawił magnata z Zebrzydowic nie tyle jako rokoszanina, co przede wszystkim jako "nauczyciela buntów". W artykule przeanalizowano ów dramat pod kątem determinizmu, by uzasadnić, że autor w formie dramatycznej wyraził (za pomocą specyficznej odmiany fatalizmu supranaturalistycznego) swoje zdanie na temat przyczyny upadku Rzeczypospolitej, której dopatrywano się w rokoszu Zebrzydowskiego. Zauważona została także paralela między procesami dziejowymi wokół rokoszu Zebrzydowskiego i powstania listopadowego, zaistniała dzięki cykliczności i powtarzalności jako dwóch prawidłowości rządzących (zdaniem Orpiszewskiego) historią.

Keywords

• Ludwik Orpiszewski
• Mikołaj Zebrzydowski
• fatalizm