تأثیر تغییر اقلیم بر روی دبی حداکثر روزانه تحت شرایط عدم قطعیت (حوضه دینور استان کرمانشاه)

Abstract

سابقه و هدف: پژوهش‌های مختلفی در ارتباط با تغییرات پارامترهای اقلیمی و هیدرولوژیکی انجام شده است اما توجه به پدیده تغییر اقلیم و تأثیر آن بر منابع آب از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد که در کشور کمتر به آن پرداخته شده است. هدف این پژوهش پیش بینی متغیرهای هواشناسی در شرایط تغییر اقلیم بر پایه مدل‌ها و سناریوهای مختلف در دو دوره آتی و مقایسه آن با دوره پایه و همچنین پیش بینی تأثیر این پدیده بر دبی وحجم رواناب حوضه دینور کرمانشاه با در نظر گرفتن عدم قطعیت مربوطه می‌باشد.مواد و روش‌ها: خروجی 6 مدل جفت شده گردش عمومی جو شاملGFCM21، HADCM3، INCM3،IPCM4 ،MPEH5و NCCCSM تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانه‌ای شامل A1B، A2 و B1 با استفاده از نرم‌ افزار LARS-WG ریزمقیاس شدند. برای تعیین دقت مدل‌ها و سناریوها، داده‌های دما و بارش مشاهداتی با داده‌های دما و بارش مدل‌ها و سناریوهای موجود در پایگاه کانادا در دوره پایه مورد ارزیابی قرار گرفت و روش وزن دهی برای بررسی عدم قطعیت مدل‌ها و سناریوها بکار گرفته شد. سپس با در نظر گرفتن عدم قطعیت مدل‌ها و سناریوها، متغیرهای دوره‌های آتی (2034-2011) و (2069-2046) پیش‌بینی شد و با دوره پایه (2010-1987) مقایسه گردید. پس از ریزمقیاس نمایی متغیرهای اقلیمی برای شبیه‌سازی رواناب در دوره‌های آتی، مدل بارش رواناب IHACRES انتخاب و پس از واسنجی و صحت سنجی برای پیش بینی دبی و حجم رواناب مورد استفاده قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد دمای حوضه دینور در دوره 2034-2011 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 72/1 ، 55/1 و 39/1 درجه سانتی‌گراد و در دوره 2069-2046 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 27/3 ، 88/2 و 26/2 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره پایه افزایش می‌یابد. همچنین تغییرات بارش حوضه در دوره 2034-2011 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 22/15 ، 94/17 و 27/23 میلی‌متر و در دوره 2069-2046 به ترتیب برای سناریوهای A1B، A2 و B1 به میزان 4/35- ، 97/7 و 58/2 میلی‌متر نسبت به دوره پایه خواهد بود. مقدار دبی متوسط و نیز حجم رواناب در دوره‌های آتی به جز سناریو A1B در دوره 2069-2046، در باقی دوره‌ها تحت سناریوهای مختلف افزایشی بوده اما رژیم دبی‌های حداکثر این حوضه در دوره‌های آتی به‌گونه‌ای است که نسبت به دوره مشاهده‌ای تعدیل یافته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل منحنی‌های دبی فرکانس با احتمالات مختلف نشان داد در برخی ماهها دبی‌های مورد نظر در احتمالات وقوع مختلف کاهش داشته است.نتیجه گیری: نتایج نشان داد در دوره‌های آتی مقدار دما و بارندگی پیش‌بینی شده افزایش می‌یابد به ‌طوری که افزایش دما در دوره دوم بیشتر از دوره اول و افزایش بارندگی در دوره اول بیشتر از دوره دوم خواهد بود. همچنین مقدار دبی دوره‌های آتی افزایش می‌یابد به‌ طوری که میزان افزایش دبی در دوره اول بیشتر از دوره دوم است، و میزان حجم تولیدی رواناب نیز در دوره اول بیشتر از دوره دوم و در هر دو دوره بیشتر از دوره پایه به دست آمد. از طرفی میزان دبی حداکثر روزانه در دوره‌های آتی کمتر شده به ‌طوری که میزان کاهش دبی حداکثر در دوره دوم بیشتر از دوره اول است. نتایج منحنی های دبی فرکانس نیز نشان داد در صورت عدم ذخیره آب، منطقه با مشکل تأمین نیاز مصارف کشاورزی و شرب و صنعت مواجه خواهد شد.

Keywords

• تغییر اقلیم
• مدل‌های aogcm
• سناریو انتشار
• lars-wg
• ihacres