تأثیر کاشت درختچۀ گز پرشاخه (Tamarix ramosissima Ledeb.) بر دما و رطوبت خاک در بسترهای خشک‌شدۀ غرب دریاچۀ ارومیه

Abstract

اقدامات متعددی مانند نهالکاری برای تثبیت بسترهای فرسایش‌پذیر صورت می‌گیرد. متغیرهای محیطی محدودۀ تاج‌پوشش نهال‌ها مانند دما و رطوبت خاک از شاخص‌های زودیافت ارزیابی موفقیت نهالکاری‌ها هستند. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی موفقیت درختچه‌های گز دست‌کاشت بسترهای خشک‌شدۀ دریاچۀ ارومیه در تعدیل شاخص‌های دما و رطوبت خاک انجام گرفت. بدین منظور، پانزده پایه گز هفت‌ساله به‌صورت تصادفی سیستماتیک انتخاب و ارتفاع پایه‌های گز و مساحت تاج‌پوشش پایه‌ها اندازه‌گیری شد. دما و رطوبت لایۀ سطحی خاک نیز در چهار جهت جغرافیایی منطبق بر بادهای غالب فرساینده در داخل و خارج از محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها (در مجموع 120 نقطه) اندازه‌گیری شد و تحلیل‌های آماری انجام گرفت. تجزیۀ واریانس دوطرفه حاکی از وجود تغییرات معنی‌دار (01/0>p) دما و رطوبت خاک بین نقاط نمونه‌برداری و تغییرات معنی‌دار (01/0>p) دمای خاک در جهت‌های جغرافیایی نمونه‌برداری بود. میانگین دما و رطوبت وزنی سطح خاک در داخل و خارج از محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها به‌ترتیب 77/23 و 78/34 درجۀ سلسیوس و 95/2 و 82/1 درصد بود، به‌گونه‌ای که کاهش معنی‌دار (01/0>p) و 46 درصدی دمای خاک و افزایش معنی‌دار (01/0>p) 62 درصدی رطوبت وزنی خاک در محدودۀ زیر تاج‌پوشش پایه‌ها نسبت به خارج از محدوده ثبت شد. براساس یافته‌ها، باید به انتخاب درختچه‌های گز با تاج‌پوشش بزرگ‌تر و کاشت متراکم‌تر با هدف بهبود شرایط محیطی در برنامه‌های مدیریت مناطق بیابانی و حساس به فرسایش توجه شود.

Keywords

• احیای اکولوژیک
• بوم‌سازگان نوظهور
• تاج‌پوشش
• فرسایش بادی
• نهالکاری