Sakarya Tıp Dergisi (Jun 2018)
Glioblastoma Multiforma Tedavisinde Kanser Kök Hücrelerinin Temozolomide Karşı Oluşturdukları Direnç
Abstract
Glioblastoma multiform (GBM), primer beyin tümörleri arasında en sık görülen agresif bir malign kanser türüdür. Tümörün cerrahi rezeksiyonu, radyoterapi ve kemoterapi sonucu hastanın sağkalım süresi maximum 24 aya kadar uzatılabilmiştir. Bu hastalığın tedavisinde karşılaşılan en büyük zorluk tümörün kendi doğasındaki karmaşıklık ve ilaç direncine karşı oluşan sayısız mekanizmaya dayanmaktadır. Hastanın rutin takibinde yapılan Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) tümörün alindığı bölgede tekrarlaması rezeksiyon sonrasında kalan az saydaki kanser hücrelerin öldürülememiş olabileceğini düşündürmüştür. Tedaviye direnç gösteren hücrelerin GBM ‘de bulunan heterojenik hücre populasyonu içindeki kanser hücrelerinden farklı özelliğe sahip olan hücreler olduğu öne sürülmüştür. Bu hücrelerin kök hücrelere benzer olarak simetrik ve asimetrik çoğalma kabiliyetine sahip oldukları ve kök hücre beliteçleri taşıdıkları gösterilmiştir. Glioblastoma kemoterapisinde kullanılan Temozolomid (TMZ) DNA da oluşturduğu hasar sonucu hücreleri G2/M hücre fazında durdurularak apoptosize sürüklemektedirler. DNA hasarlarının tamiri O6-metilguanin metiltransferaz (MGMT) enzimi tarafından yapılmaktadır. Bazı GBM hastalarında bu enzimin expresyonun yüksek oluşu tedaviye karşı oluşan direnç ile ilişkilendirilmiştir. TMZ sitotoksitesine karşı oluşan diğer bir mekanizmada GBM de bulunan kanser kök hücrelerin (KKH) gösterdikleri direnç olabilir. Bu çalışmadaki hedefimiz GBM kök hücrelerinin ilaca karşı oluşturdukları direncin rolünü araştırarak GBM tedavisini daha etkili hale getirmektir. Bu çalışmada GBM hücre hatlarından izole edilen KKH’nin karakterizasyonu CD133 ve Sox 1 protein ekspresyonları ile yapıldıktan sonra kök hücrelerin TMZ ile ölüm oranları farklılaşmış kanser hücreleriyle karşılaştırıldı. Bu çalışma KKH’nin temozolomid sitotoksitesine farklılaşmış kanser hücrelerinden daha dirençli olduklarını gösterdi. Bu araştırmada alınan sonuçlar Glioblastoma multiform’un tedavisinin daha etkili olarak yapılabilmesi, hastanın sağkalım süresinin uzaltılması ve tümörün tamamen yok edilmesi için kanser kök hücrelerinin uygulanan tedaviye oluşturdukları direncin yok edilmesinin hedef alınması gerektiğini göstermektedir.
Keywords
