A Priori (Jun 2023)
KANT I WITTGENSTEIN O MISAONIM EKSPERIMENTIMA I PITANJE TRANSCENDENTALNIH ARGUMENATA
Abstract
Potrebno je preispitati P. M. S. Hackerovu procjenu Kantovih i Wittgensteinovih filozofskih afiniteta i pitanje Wittgensteinove navodne upotrebe “transcendentalnih argumenata”. Prvo, Alfred Normanovo čitanje Tractatusa Logico-Philosophicusa kao misaonog eksperimenta dobija reviziju kako bi se razvilo gledište Kritike čistog uma kao misaonog eksperimenta velikih razmjera koji dijeli važne logičke karakteristike s Tractatusom. Potom se postavlja pitanje jesu li srednji Wittgenstein i predkritički Kant koristili bilo kakve misaone eksperimente koji bi se jednako mogli okarakterisati kao “transcendentalni argumenti”. Racionalna rekonstrukcija argumenata oba mislioca sprovodi se u svjetlu savremene literature o misaonom eksperimentisanju. Novost i relevantnost ovog pristupa je naglasak stavljen na vrlo zanemarenu srodnost između Kanta i Wittgensteina, naime sistematsku upotrebu misaonih eksperimenata u njihovim epistemološkim potragama. Zaključci su: i) Wittgensteinova i Kantova magna opera mogu se posmatrati kao filozofski misaoni eksperimenti koji pokušavaju ispitati granice jezika odnosno granice mogućeg iskustva; ii) oba filozofa su razvila argumente koji se mogu označiti transcendentalnim, makar samo s metodološkog stajališta; i iii) neki ključni argumenti koje je iznio srednji Wittgenstein u određivanju strukture vizuelnog prostora mogli bi se bolje okarakterisati kao misaoni eksperimenti nego kao transcendentalni argumenti.
Keywords
