Journal of Agricultural Sciences (Nov 2009)
Türkiye’de Şeker Pancarı Ekim Alanlarında Rhizomania Hastalığının Yayılma Durumu
Abstract
Rhizomania, şeker pancarının en zararlı hastalıklarından biridir. Hastalık, enfeksiyon şiddetine bağlı olarak, şeker pancarında % 90’a varan kök verimi ve % 70’e varan şeker verimi kayıplarına yol açmaktadır. Türkiye’de Marmara, Orta Karadeniz ve İç Anadolu’nun bazı bölgelerinde hastalığın varlığı rapor edilmiş ve hastalık, dünyada olduğu gibi diğer bölgelere giderek yayılmaktadır. Bu hastalığa pancar nekrotik sarı damar virüsü BNYVV yol açmakta ve Polymyxa betae fungusu vektörlük etmektedir. Yayılma esas olarak, bulaşık toprak veya şeker pancarının taşınmasıyla olmaktadır. Hastalığın mücadelesi, bulaşık ekim alanlarında yalnızca kültürel tedbirler alınarak yapılmaktadır. Günümüzde, en etkili kontrol tedbiri, kısmen dayanıklı şeker pancarı çeşitlerini kullanmaktır. Soğuk topraklara erken ekim, aşırı sulamanın azaltılması, toprak sıkışmasından kaçınılması ve münavebe uygulaması gibi yardımcı tedbirler topraktaki virus seviyesini düşürebilmektedir. Bu nedenle, bulaşık alanların büyük ekonomik kayıplara yol açmadan tespit edilmesi ve kültürel tedbirlerin alınması büyük önem taşımaktadır. Üç yıllık münavebe uygulamasına göre, 1996-1998, 1999-2001 ve 2002-2004 yıllarında olmak üzere, üçer yıllık üç dönem halinde 17 şeker fabrikasının 102 bölgesinin şeker pancarı ekim alanlarında sürveyler yapılarak, şeker pancarı kök örnekleri toplanmıştır. Bu örnekler DAS-ELISA ile test edilmiş ve BNYVV’nin yaygınlığı belirlenmiştir. Buna gore, 1996-1998 döneminde 4 fabrikada toplam % 19.30 46200 ha , 1999-2001 döneminde 9 fabrikada % 31.42 94140 ha ve 2002-2004 döneminde 15 fabrikada % 48.66 203640 ha Rhizomania yaygınlığı tespit edilmiştir
Keywords
