ریشه‌زایی قلمه‌های نیمه خشبی سیاه‌گیله (Vaccinium arctostaphylos L.) تحت تاثیر هورمون ایندول-3- بوتیریک اسید و باکتری‌های محرک رشد

Abstract

سابقه و هدف: سیاه‌گیله (Vaccinium arctostaphylos L. ) درختچه‌ای است جنگلی که نقش بسیار زیادی در شکل‌گیری، تکامل و بهبود ساختار توده‌های جنگلی راش دارد. در حال حاضر جمع‌آوری و برداشت بی‌رویه میوه این گونه (به‌دلیل خواص دارویی و ارزش اقتصادی بالا) حتی قبل از رسیدن کامل میوه به‌صورت نارس در منطقه مورد مطالعه، موجودیت این گونه را به‌خطر انداخته است. این گونه سخت ریشه‌زا است و از این رو تکثیر آن با روش‌های متداول غیر‌جنسی تقریبا امکان پذیر نمی‌باشد. هدف از این تحقیق، تعیین تأثیر اکسین و مایه‌زنی باکتری‌های محرک رشد بر ریشه‌زایی و صفات رویشی قلمه‌های سیاه گیله است.مواد و روشها: قلمه‌های نیمه‌خشبی سیاه‌گیله در اواخر مردادماه از رویشگاه طبیعی این گونه (جنگل سوها) واقع در جنوب‌شرقی جنگل فندقلوی اردبیل جمع‌آوری و پس از شستشوی سطحی با آب با محلول قارچ‌کش بنومیل با غلظت دو در هزار به‌مدت 15دقیقه ضدعفونی سطحی شدند. به‌منظور تحریک تولید ریشه، در قسمت تحتانی قلمه‌ها با استفاده از چاقو، روی پوست یک بریدگی به‌صورت مورب به-طول یک سانتی‌متر و ضخامت دو میلی‌متر ایجاد شد و با غلظت‌های صفر، 500، 1000، 2000 ، 3000 و 4000 میلی‌گرم در لیتر ایندول -3- بوتیریک اسید تیمار و سپس با باکتری‌هایPseudomonas putida STRAIN 169 وEnterobacter cloacae STRAIN 3 به‌صورت مجزا و ترکیبی مایه‌زنی شدند. قلمه‌ها در بستر کاشت مخلوط ماسه- پرلیت (1:1) در گلخانه در دمای 25 درجه سانتی‌گراد کاشته شدند و 90 روز پس از کاشت، صفات کالوس‌زایی، ریشه‌زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن خشک ریشه، سطح برگ و ارتفاع نهال اندازه‌گیری شدند.یافته‌ها: در قلمه‌های شاهد (بدون تیمار هورمون ایندول-3- بوتیریک اسید و باکتری) و قلمه‌هایی که در غلظت 500 میلی‌گرم در لیتر هورمون ایندول -3- بوتیریک اسید همراه با و بدون باکتری P. putida و E. cloacae تیمار شده بودند، کالوس‌زایی و ریشه‌زایی انجام نشد. بیشترین مقدار کالوس‌زایی (2/50 درصد)، ریشه‌زایی(1/41 درصد)، تعداد ریشه (22/3 عدد) ، طول ریشه (55/3 سانتی‌متر)، وزن خشک ریشه (358/0 گرم)، حجم ریشه (79/1 سانتی‌متر مکعب)، سطح برگ (88/8 سانتی‌متر مربع) و ارتفاع نهال (07/14 سانتی‌متر) در ترکیب تیمار غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر ایندول-3- بوتیریک اسید و مایه‌زنی تلفیقی با دو باکتری مشاهده گردید. نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر نشان داد سیاه‌گیله از گونه‌های سخت‌ریشه‌زا به‌شمار می‌رود و کاربرد ایندول-3- بوتیریک اسید برای ریشه-زایی قلمه‌های نیمه‌خشبی آن ضروری است. برای تکثیر رویشی آن از قلمه‌های نیمه‌خشبی جمع‌آوری شده در مرداد ‌ماه، تیمار با هورمون ایندول -3- بوتیریک اسید ( غلظت 3000 میلی‌گرم در لیتر) همراه با مایه‌زنی ترکیبی دو باکتری P. putida و cloacae. E پیشنهاد می-گردد.

Keywords

• اکسین
• سطح ریشه
• سیاه‌گیله
• کالوس‌زایی