تأثیر نانوذرات اکسید روی بر صفات رویشی، ریختی و فیزیولوژیکی نهال‌های بلوط ایرانی Quercus brantii Lindl.)) تحت تنش خشکی

Abstract

در این پژوهش، تأثیر نانواکسید روی بر هجده صفت مختلف رویشی، ریختی و فیزیولوژیکی نهال‌های بلوط ایرانی تحت تنش خشکی بررسی شد. نهال‌های دوساله پس از انتقال به سمنان و دو ماه فرصت تثبیت در شرایط گلخانه، پیش از شروع آزمایش، اندازه‌گیری اولیه شدند. آنالیزهای آماری در قالب آزمایش فاکتوریل برپایۀ طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور تنش خشکی (ظرفیت زراعی 80، 60، 40 و 20 درصد) و نانواکسید روی (غلظت‌های 0، 30، 100، 300 و 1000 میلی‌گرم بر لیتر) در چهار تکرار انجام گرفت. پس از دو بار محلول‌پاشی با نانواکسید روی با فاصلۀ زمانی یک‌ماهه و شش ماه رویش در شرایط گلخانه، همۀ نهال‌ها اندازه‌گیری و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی و غلظت نانواکسید روی از تعداد و رشد طولی برگ، رشد ارتفاعی و قطری و تعداد شاخه‌های نهال، کاسته می‌شود، اما تعداد برگ و درصد لکه‌های نانویی و نیز تعداد برگ‌های خشک افزایش می‌یابد. بهترین تیمار از نظر صفات رویشی و کیفی، مربوط به ترکیب آبیاری با 40 درصد ظرفیت زراعی به‌همراه غلظت نانواکسید روی 30 میلی‌گرم بر لیتر بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی در غلظت‌های مختلف نانواکسید روی، تنها آنزیم سوپراکسیداز دیسموتاز اختلاف معنی‌داری با شاهد داشت، اما در دیگر آنزیم‌های آزمایش‌شده (مانند کاتالاز، آسکوربات پروکسیداز و گایاکول پروکسیداز) اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. در کل با توجه به نداشتن تأثیر چندان بر صفات نهال و ایجاد اثر سوختگی بر سطح برگ‌ها در برخی تیمارها، استفاده از نانواکسید روی به‌منظور بهبود مقاومت به خشکی، استقرار و رویش نهال‌های بلوط توصیه نمی‌شود.

Keywords

• احیای جنگل
• رویش نهال
• صفات فیزیولوژیکی
• ظرفیت زراعی
• فعالیت آنزیمی