DİVAN ŞAİRİNİN İMGELEM DÜNYASINDAN BİR ÖRNEK: FÜLFÜL

Abstract

Hindistan’da yabani olarak yetişen bitkinin birçok sıcak ülkede kültürü yapılmaktadır. Beş metreye kadar uzayabilen fülfül (karabiber), yaprak dökmeyen tırmanıcı bir bitkidir. Odunsu ve çok yıllık olan bitkinin yaprakları yürek biçiminde ve damarlıdır. Meyveleri küçük ve sapsız, çiçekleri ise sarkık hâldedir. Meyveleri olgunlaşmadan önce toplanıp kurutulur. Görünüş olarak küre biçiminde olup dış yüzeyi buruşuk ve siyah renkli taneler şeklindedir. Keskin ve aksırtıcı bir kokusu olan fülfülün yakıcı ve acı bir tadı vardır. Sosyal hayattaki en küçük ayrıntıyı bile şiirlerinin malzemesi hâline getiren divan şairleri, mutfağın vazgeçilmez unsurlarından biri olan “fülfül”e de duyarsız kalamamışlardır. Şairler, fülfülle ilgili, onun çeşitli hususiyetlerini de göz önünde bulundurarak, türlü imgeler yaparak hayal hazinelerinin kapılarını aralamışlardır. Divan edebiyatında fülfülle ilgili kullanımların tespitine yönelik yapılan bu çalışmada birçok divan taranarak elde edilen veriler başlıklar hâlinde tasnif edilmiş ve incelenmiştir. Fülfülün şairler tarafından hangi özellikleri dolayısıyla ele alındığı, ne şekilde benzetmelere konu edildiği, divan şiirinin estetik sistemindeki yeri tespit edilmiş; böylece edebiyatımızda tuttuğu yer belirlenip etraflıca ortaya konmuştur.

Keywords

• fülfül
• sosyal hayat
• divan edebiyatı
• i̇mge