The Biblical Annals (Apr 2024)
Zapomniany polski biblista ks. Franciszek Ksawery Pawłowski (1807–1876)
Abstract
W artykule została przypomniana osoba żyjącego w l. 1807-1876 ks. Franciszka Pawłowskiego, kapłana diecezji przemyskiej, prałata tamtejszej kapituły katedralnej, profesora i rektora seminarium duchownego w Przemyślu. Ta nietuzinkowa postać, choć doczekała się biogramów między innymi w Polskim Słowniku Biograficznym czy w Encyklopedii katolickiej i znana jest specjalistom, to słabiej kojarzona jest przez szersze grono badaczy i naukowców. Niniejszy artykuł ukazuje przedstawia nie tylko podstawowe dane biograficzne ks. Pawłowskiego, pełnione przez niego funkcje kościelne i naukowe, ale również wskazuje na jego główne zainteresowania badawcze, publikacje z zakresu teologii, biblistyki czy historii Kościoła. Szczególna uwaga została skupiona na najważniejszym dziele omawianego kapłana, czyli czterotomowym Psałterzu z komentarzem do psalmów i lamentacji proroka Jeremiasza, które zostały wydane kilka lat przed śmiercią autora i stanowią niejako jego opus vitae. Dzieło to zostało już przez samego autora dedykowane zainteresowanym Pismem Świętym, zwłaszcza zaś kapłanom i klerykom, przygotowującym się do kapłaństwa. Mimo, że podstawą analizy tekstu biblijnego była Wulgata i jej polskie tłumaczenie ks. Jakuba Wujka z końca XVI wieku, to jednak autor komentarza stosował nowożytną krytykę tekstu, nie stroniąc też od porównań z tekstem greckim i hebrajskim. Komentarz psalmów ks. Pawłowskiego był od początku wysoko oceniany, jako dzieło świadczące o wysokiej erudycji autora i jego wielkiej pracowitości. Należy zaznaczyć, że ks. Franciszek Pawłowski to również historyk, zwłaszcza historyk Kościoła przemyskiego. Drukiem ukazały się jego szkice dotyczących dziejów parafii i klasztorów łacińskiej diecezji przemyskiej, także schematyzm szkół ludowych i ich nauczycieli, a szczególnie ważne były studium o dziejach, składzie osobowym i uposażeniu Kapituły Katedralnej w Przemyślu opracowane w roku 1853 oraz wydane w 1869 roku dzieło Premislia sacra [Święty Przemyśl czyli seria i czynności biskupów przemyskich rzymskokatolickich]. Za te dokonania został w 1872 r. powołany na członka czynnego Wydziału Historyczno-Filozoficznego nowo utworzonej Akademii Umiejętności w Krakowie. Należy również zaznaczyć, że część publikacji z zakresu biblistyki pozostaje do dzisiaj w rękopisach przechowywanych w bibliotece Kapituły Przemyskiej i cały czas czeka na swoją edycję.
Keywords
