UYGUR TÜRKLERİNİN ANLATMA VE RİTÜELLERİNDE HAYVAN SEMBOLİZMİ

Abstract

Toplumların tarih boyunca çeşitli “şey”lere yükledikleri simge ve anlamlar, birtakım kültürel kodlar şeklinde belleklerine yerleşip sürdürülerek bir arada yaşama arzusu ve aidiyet duygusunu güçlendirmektedir. Bu simge ve anlamların kalıplaşmasıyla meydana gelen semboller, kültürel unsurların nesilden nesile aktarılıp yaşatılmasında işlevsel bir misyon üstlenmektedir. Bahsi geçen semboller içerisinde öne çıkanlardan bir tanesi de hayvan sembolizmi olup Uygur Türklerinin çeşitli anlatma ve ritüellerinde kurt, aslan, kaplan, ayı, boğa, at ve deve gibi birçok hayvanın yer aldığını söylemek mümkündür. “Soy atası” imajıyla ortaya çıkıp adeta koruyucu bir ruha dönüşen bu hayvanların vahşi ve güçlü bir fizyolojik yapıya sahip olması, yaşanılan toplumun coğrafi şartları ve insanların doğayı kontrol etme arzusu gibi sebepler, bu hayvanların birer sembol haline gelmesinde etkili olmuştur. Çalışmamızda Uygur Türklerinin söz konusu anlatma ve ritüellerinde “olumlu” imajlarıyla tespit edilen hayvan sembolleri totemizm ve “ata” tasavvuru bağlamında incelenmiş ve bu sembollerin Uygur Türklerinin sosyo-kültürel hayatındaki işlevine açıklık getirilmeye çalışılmıştır.

Keywords

• sembol
• hayvan sembolizmi
• totemizm