زبان و ادب فارسی (Sep 2020)
تحلیل ژرف‌ساخت اسطوره‌ای داستانِ گل و نوروز با تکیه بر آیین‌ها و نمادهای آشناسازی
Abstract
یکی از شیوه‌های ادامه حیات اسطوره‌ها، تغییر یافتن آن‌ها به‌صورت قصه و داستان، به‌ویژه قصه‌های عامیانه است؛ یکی ازاین‌گونه داستان‌ها که می‌توان بازتاب اساطیر و افسانه‌های کهن را در آن مشاهده کرد گل و نوروز خواجوی کرمانی است. در این مقاله، ژرف‌ساخت اساطیری این داستان با تکیه بر آیین‌ها و نمادهای آشناسازی (پاگشایی) بررسی شده است. فرض نگارندگان بر این بوده است که در ژرف‌ساخت این داستان می‌توان ردّ پای مراسم و مناسک آشناسازی را مشاهده کرد. بر اساس این پیش‌فرض و با تحلیل محتوای داستان، قابل‌تطبیق بودن این داستان با مراسم آشناسازی اثبات شده است. بسیاری از عناصر و مراحل مراسم آشناسازی از قبیل انزوا، جداسازی، مرگ و تولّد مجدّد، اشراق در پای درخت، آزمون‌های سخت (شکنجه)، پیر دانا (راهنما) و ... را می‌توان در داستان مذکور مشاهده کرد. علاوه بر این، عناصر نمادین و کهن‌الگویی دیگری نیز در متن وجود دارد که در ارتباط با مضمون اصلی (آشناسازی) هستند و بر این اساس تحلیل شده‌اند.
Keywords
