Hadith (Dec 2018)
Çıplak Ayağa Meshle İlgili Rivayetlerin Tahlili
Abstract
Ehl-i sünnet ve Şia’ya mensup âlimler, tarih boyunca birçok konuda ihtilaf etmişlerdir. İhtilaf edilen konulardan biri de çıplak ayağa mesh meselesidir. Ehl-i sünnet ve Şiîler arasındaki bu ihtilafın sebebi, Mâide suresindeki âyetin kıraat farklılığı ve konu hakkında gelen farklı rivayetlerdir. Bu makalede çıplak ayağa meshi ifade eden hadisler, sıhhat değerlendirmesine tabi tutulacaktır. Abdestte ayakların yıkanması meselesi, fıkıh ve tefsiri ilgilendiren yanlarıyla birçok araştırmaya konu olmuştur. Fakat meshi ifade eden hadislerin sıhhat değerlendirmesi henüz yapılmamıştır. Araştırmada isnâdla birlikte metin tahlil ve tenkidine de yer verilerek sağlıklı bir değerlendirme ortaya konulmaya çalışılacaktır. Abdestte ayakların yıkanmasını ifade eden hadisler, araştırmamızın konusuna dâhil değildir. Bu sebeple konuyla ilgili hadislere atıf yapmakla yetinilecektir. Hz. Peygamberin abdest alış şekli ilk dönem hadis kaynaklarında geniş bir şekilde yer almış, sahâbîler, Resûlullah’ın abdest alış şeklini en ince ayrıntılarına kadar sonraki nesillere aktarmıştır. Abdestin farzları arasında sayılan, fakat nasıl yapılacağı noktasında Ehl-i sünnet ve Şia arasında derin bir ihtilafa yol açan yıkama/mesh rivayetlerinden kastın ne olduğunun ortaya konması zaruridir. Bahsedilen ilmi boşluğu doldurmak için hazırlanan bu araştırmada konu, tefsir ve fıkhı ilgilendiren boyutuyla irdelenip, abdestte ayakların yıkanmasının mı, yoksa mesh edilmesinin mi sünnet açısından daha doğru olduğunun tespitine çalışılacaktır. Abdestte ayakların yıkanması konusunda üzerinde durulacak konulardan biri de ka’b kelimesidir. Ehl-i sünnet ve Şiîler, ka’b kelimesine farklı manalar verip, âyet ve hadisleri verilen bu manaya göre yorumlamıştır. Bu sebeple ka’b’ın açıklanması konunun vuzuha kavuşması açısından büyük bir önem arz etmektedir. Görebildiğimiz kadarıyla Ehl-i sünnet âlimleri arasında ayakları yıkamayı ifade eden rivayetlerin sıhhatine yönelik bir eleştiri bulunmadığı halde, bazı Şiîler bu rivayetlere itiraz etmişlerdir. Mesh etmeyi ifade eden rivayetler ise Ehl-i sünnet âlimleri tarafından tenkide tabi tutulmuş, en iyi niyetli ifadelere göre zayıf kabul edilmiştir. Metnin değerlendirilmesi esnasında, bu eleştirilerle beraber abdestte ayakları yıkamanın mı, yoksa mesh etmenin mi daha doğru olacağı ortaya koyulmaya çalışılacaktır.
