تغییرات زمانی و مکانی ضریب فرسایندگی در جنوب‌غرب ایران

Abstract

شاخص فرسایندگی باران مهمترین عامل تاثیرگذار بر فرسایش خاک است.این پژوهش با هدف تعیین تغییرات مکانی و زمانی انرژی فرسایندگی باران در جنوب غرب ایران انجام شده‌است. خصوصیات بیش از 10000 رگبار مربوط به 27 ایستگاه سینوپتیک در جنوب غرب ایران مورد استفاده قرار گرفت و انژری جنبشی (E) و حداکثر شدت بارندگی 30 دقیقه‌ای (I30) رگبارها محاسبه ومتوسط شاخص فرسایندگی ماهیانه و سالیانه برای کلیه ایستگاه‌ها تعیین شد. پهنه‌بندی تغییرات مکانی به روش اسپلاین انجام گرفت. نتایج نشان دادند که ضریب فرسایندگی باران در ماه‌های مختلف از شمال به جنوب و از غرب به شرق کاهش می‌یابد. بالاترین و پایین‌ترین ضریب فرسایندگی سالیانه به ترتیب برابر 39/26 و 11/6 MJ.mm.ha-1.h-1.yr-1 و به ترتیب متعلق به ایستگاه‌های ایوان (استان ایلام) و ایستگاه بروجن (استان چهارمحال و بختیاری) می‌باشد. از نظر زمانی بالاترین ضریب فرسایندگی برابر با7/183 MJ.mm.ha-1.h-1.yr-1 است که در فصل زمستان رخ می‌دهد. وجود ضرائب همبستگی معنی‌دار بین میانگین‌های سالانه مقادیر بارش و شدت بارش و ضرائب فرسایندگی مرتبط با آن دوره‌های زمانی به ترتیب برابر 94/0 و 93/0 می‌باشند که تخمین میانگین‌های سالانه ضرائب فرسایندگی باران را به کمک مقادیر بارش تسهیل می‌نمایند. نتایج نشان دادند که استفاده از میانگین‌های بارش و شدت بارش سالیانه در یک مدل رگرسیون چندگانه برای بر‌آورد ضرائب فرسایندگی سالیانه قابل اعتمادتر از هنگامی است که از معادلات رگرسیون ساده برای این منظور استفاده شود.

Keywords

• پهنه‌بندی ضریب فرسایندگی باران
• تغییرات زمانی و مکانی
• جنوب غربی ایران