تحقیقات تاریخ اجتماعی (Feb 2023)
پیرنگ تاریخ اجتماعی شیعیان ایران در متون تواریخ محلیِ عصر صفویه*
Abstract
پرداختن به طبقات اجتماعی در ادوار تاریخی، گشودگی به فهم وضعیت فعلی و برون رفت از انسدادهای اجتماعی حاضر را از ناحیه تدقیق در متون تاریخی فراهم میکند. پژوهش حاضر مطالعه تواریخ محلی را جهت استخراج معیارهای بازتاب طبقات اجتماعی در این متون و احصاء میدانهای طبقات اجتماعی بررسی میکند. سؤال اصلی پژوهش آن است که معیارهای بازتاب طبقات اجتماعی در تاریخ اجتماعی تواریخ محلی، دایر بر کدام نوع از حجم، ترکیب و تبدیلپذیری سرمایه در میادین طبقات اجتماعی است؟ براین اساس فرضیه اصلی پژوهش آن است که ساختار طبقاتیِ مستتر در تاریخ اجتماعی عصر صفوی بر سلسلهمراتب هرمیِ سرمایه دلالت میکند. این پژوهش با استفاده از کدگذاری سه مرحلهای داده بنیاد و با اتکاء بر ساختارگرایی تکوینیِ پیر بوردیو، در خصوص میدانهای طبقات و سرمایههای چهارگانه آنها و به استناد پنج منبع تاریخنگاری محلی اعم از احیاءالملوک، تاریخ گیلان، تاریخ گیلان و دیلمستان، شرفنامه و تاریخ خانی تدوین شده است. نتیجه پژوهش حاضر آن است که میدان حکمرانی یا دربار در تواریخ محلی بالاترین حجم، میزان ترکیب و میزان تبدیلپذیریِ سرمایه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین را برای طبقات مستتر در آن بر داشته است. میدان تجارت و مالکیت در مرتبه دوم و میدان فرهنگ، شعر و هنر در مراتب بعدی قرار دارند. همچنین در پایینترین مرتبه، میدان اجتماع است که کمترین حجم، میزان ترکیب و میزان تبدیلپذیریِ انواع سرمایه را برای طبقاتِ آن در بر داشته است.*(این مقاله، برگرفته از طرح پسادکتری در طرح تفاهم نامه ای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) و دانشگاه اصفهان با عنوان «بازتاب تاریخ اجتماعی شیعیانِ امامیِ ایران در تواریخ محلی عصر صفویه» است.)
Keywords
