Konya Sanat (Dec 2023)
Akseki İlçesi Emiraşıklar Mahallesi Geleneksel Konut Mimarisi Tescilli Yapıları Üzerine Bir Çalışma
Abstract
Yöresel mimari özelliklerin, yerel kimliğin ve geleneksel yaşam örgüsünün gözlemlendiği yerler, değerlerin, inançların, geleneklerin yansıtıldığı mekânsal üretimler, kırsal yerleşimler olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yerleşimler tasarım kriterleri bağlamında kullanıcı odaklı oluşu, bölgesel malzeme kullanımı, iklim koşullarına ve arazi şartlarına uyumlu olması gibi özellikleriyle özgün karakterlere sahiptirler. Bünyelerinde barındırdıkları ünik niteliklerin ve geleneksel kültürün belgelenip, gelecek kuşaklara aktarılması, sonraki nesillerin de bu kültür birikimlerinden faydalanabilmesini ve kolektif belleğin canlı tutulmasını sağlayacaktır. Ancak günümüz şartlarında bireylerin vazgeçemediği ve çağdaş yaşamın beraberinde getirdiği konfor koşullarının vermiş olduğu imkânlar göz önünde bulundurulduğunda, geleneksel yaşam tarzının günümüz imkânlarına göre farklılaştığı gözlemlenmektedir. Buna ek olarak küresel değişimler, kentleşme, eğitim gibi nedenlerle oluşan göçler ve yapıların terk edilmesi, kırsal alanlardaki nüfusun giderek azalmasına neden olmaktadır. İnsan yaşamındaki farklılaşan kullanıcı ihtiyaçlarına bağlı olarak görülen bu değişimler neticesinde, geleneksel konut dokularının başkalaşım geçirdiği, bakımsız ve harap durumda kaldığı ve giderek özgünlüğünü yitirdiği örneklere rastlanmaktadır. Çoğunlukla mekânsal kurguya ve yapısal malzeme farklılığına dair saptanan bu başkalaşım hareketi, yörenin kimliksizleştirilmesine ve kültürel yozlaşmaya sebebiyet vermektedir. Bu durumda kırsal mimari mirasımızın özgünlüğünün yitirilmeden belgelenmesi çok önemlidir. Geleneksel konut mimarlığının ve yöresel özelliklerinin yitirilme etkisine maruz kalan bu yerleşimlerden biri de Antalya ili Akseki ilçesine bağlı Emiraşıklar Mahallesi’dir. Akseki yöresi ve çevresinde sıklıkla görülen, ünik değer taşıyan ve bilinen mimari yapım tekniklerinden farklı bir sistemle oluşturulan “düğmeli ev” karakterine sahip yapıların Emiraşıklar Mahallesi’nde de mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu özgün yapı karakterine sahip yerleşim alanlarının geleceğe aktarılması adına, var olan mimari oluşumların belgelenmesi önemli bir adımdır. Nitekim yapılan bu çalışmada Emiraşıklar Mahallesi’nde yer alan tescilli yapıların “belge değerlerinin” öneminin vurgulanması ve değerlendirilmesi adına incelemeler yapılmasını hedeflenmektedir.
Keywords
