بررسی اکوتیپ‌های آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis) با استفاده از شاخص‌های تحمل به تنش خشکی

Abstract

به منظور تعیین مناسب‌ترین شاخص‌های تحمل به خشکی و شناسایی اکوتیپ‌های متحمل به خشکی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی در دو محیط بدون‌تنش و تنش خشکی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 97-1396 در شهرستان ابرکوه انجام شد. در این مطالعه شاخص‌های تحمل به خشکی شامل: شاخص تحمل (TOL)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص میانگین بهره‌وری (MP)، شاخص میانگین هندسی عملکرد (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) با استفاده از وزن خشک اندام هوایی اکوتیپ‌ها در شرایط بدون تنش (Yp) و تنش خشکی (Ys) محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین اکوتیپ‌ها از نظر وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس ساده نیز نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین اکوتیپ‌ها از نظر Ypو Ys و شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI وجود دارد. تحلیل همبستگی بین شاخص‌ها و وزن خشک اندام هوایی در شرایط بدون تنش و تنش خشکی نشان داد که شاخص‌های MP، GMP، HM، STI و YI‌ مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپ‌ها هستند. نمودار چند متغیره بای‌پلات نشان داد که اکوتیپ‌های خرم‌آباد1، اراک1، خرم‌آباد2، فریدونشهر و همدان در مجاورت شاخص‌های مناسب تحمل به خشکی قرار دارند و نیز توزیع اکوتیپ‌ها در فضای بای‌پلات وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ‌ها را جهت انتخاب برای تحمل به تنش خشکی نشان داد. تجزیه خوشه‌ای نشان داد که می‌توان اکوتیپ‌های خرم‌آباد1، اراک1، خرم‌آباد2، فریدونشهر و همدان را به عنوان اکوتیپ‌های متحمل به خشکی و اکوتیپ‌های اراک2 و شازند را به عنوان اکوتیپ‌های حساس به خشکی پیشنهاد نمود.

Keywords

• آویشن دنایی
• بای‌پلات
• تجزیه خوشه‌ای
• تنش خشکی
• شاخص‌های تحمل به خشکی