نگاهی انتقادی بر نفثه المصدور از منظر تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف

Abstract

تحلیل گفتمان انتقادی رویکردی نوین از تحلیل گفتمان و به عبارتی نوعی پژوهش گفتمانی است که وجه جامعه شناختی دارد. همچنان که از لفظ انتقادی برمی‌آید،به مساله‌‌ی قدرت،سلطه، نابرابری و بازتولید و مقاومت در برابر قدرت در متون می‌پردازد. تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف یکی از برجسته‌ترین نظریات در حوزه‌ی گفتمان محسوب می‌شود که به ساخته شدن هویت‌ها در چارچوب زبان،کشف خصائص ایدئولوژیک و سیاسی،کاربست‌های زبان و بازتولید روابط قدرت در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین می‌پردازد. نفثه المصدور از جمله آثاری است که با توجه به ظرافت های زبانی و زبان شاعرانه، دارای مفاهیم ضمنی و لایه‌های زیرین موجود در اثر است که نشان می‌دهد کلام نسوی قابلیت تحلیل گفتمان انتقادی را دارد.پژوهش حاضر برآن است تا به شیوه‌ی توصیفی_تحلیلی،در سه لایه‌ی توصیف، تفسیر و تبیین،لایه‌های زیرین و پنهان متن یعنی وضعیت قدرت و ایدئولوژی درعصر مغول را بررسی کند تا با کنارهم گذاشتن ایدئولوژی‌های مختلف درمتن به آشنایی زدایی انتقادی و رهیافتی نو در این حوزه دست یابد.یافته-های پژوهش حاکی از آن است، با وجود آنکه در روساخت نفثه المصدور گفتمان جبر، گله و شکایت از روزگار و استبداد و غارتگری مغولان بیداد می کند اما در ژرف ساخت و اندیشه‌ی زیدری، گفتمان جبر و خیانت کارگزاران حکومتی و طبقه‌ی فرودست بیش از استبداد و جبراندیشی الویت دارد.

Keywords

• تحلیل گفتمان
• انتقادی
• نورمن فرکلاف
• نفثه المصدور
• زیدری نسوی