Vox Patrum (Sep 2024)
Cuda, jakich nikt inny uczynić nie zdoła, czyli jeszcze o weselu w Kanie Galilejskiej w literaturze greckiej i orientalnej
Abstract
Chociaż perykopa o weselu w Kanie Galilejskiej (J 2,1-11) nie cieszyła się szczególnym zainteresowanie komentatorów i homiletów w okresie patrystycznym, zachowało się kilka ciekawych jej opracowań, zwłaszcza w literaturze chrześcijańskiego Wschodu. W artykule omówiono niektóre teksty greckie od II do V wieku, wśród nich pisma Ireneusza, Orygenesa, Jana Chryzostoma, Epifaniusz z Salaminy i Cyryla Aleksandryjskiego. Szczególną uwagę zwraca się na teksty w języku syryjskim, które często prezentują odmienne spojrzenie na teologię biblijną. Obszerny komentarz egzegetyczny bogaty w wątki teologiczne opracował Efrem Syryjczyk (IV w.), zaś poetycką homilię pozostawił nam Jakub z Sarug (V/VI w.). Homilia o weselu w Kanie Beniamina I patriarchy Aleksandrii z VII wieku, zachowała się w dialekcie koptyjskim i w przekładzie arabskim; w istocie jest ona traktatem przeciw różnym odstępcom od wiary. W kręgu literatury etiopskiej opis wesela w Kanie Galilejskiej zyskała szersze opracowanie w apokryficznych Cudach Jezusa (XIV w.). W Synaksariusz i w księdze Skarbiec wiary (XVI w.) cud ten interpretuje się w kontekście chrystologicznym, podobnie jak to czyni Giyorgis z Saglā (XV w.) w Księdze tajemnic, bazującej zapewne na starszym materiale. Również etiopska homilia niesłusznie przypisywana Janowi Chryzostoma (CAe 2150; zob. CPG Sup. 5190.14), przetłumaczona tu po raz pierwszy na język polski, cechuje się rozbudowaną chrystologią. Oprócz nauki o jedności bóstwa i człowieczeństwa w Chrystusie w polemice przeciwko Nestoriuszowi, w homilii tej pojawiają się także wątki eschatologiczne i maryjne, co wskazuje na kompozycję tekstu już po kryzysie efeskim. Widoczny jest też wpływ egzegezy Efrema, być może w opracowaniu Jakuba z Sarug, którego homilie trafiły do średniowiecznej Etiopii poprzez tłumaczenia arabskie.
Keywords
