Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi (Dec 2022)
Şeyh Muhyiddin Yavsî’nin Tevhide Dair Görüşleri
Abstract
Tevhid diğer İslamî disiplinlerde olduğu gibi tasavvufta da temel bir kavram olarak kabul edilmiş ve farklı boyutlarda ele alınmıştır. Bu çerçevede Osmanlı Devleti’nin yükseliş döneminde yaşamış bir mutasavvıf olan Şeyh Muhyiddin Yavsî, tevhidi üç aşamalı olarak değerlendirmiştir. Tevhîd’in ilk aşaması teorik bilgiye dayanmaktadır. Buna göre kişi Allah’ın zât ve sıfatlarıyla ilgili bilgileri kaynaklardan öğrenerek O’nun birliğine iman eder. İkinci aşama ise mürşid-i kâmilin rehberliğinde tasavvufî bir terbiye ile meydana gelen, kişinin kalbine ve aklına ilahî tecelliler ile yaşadığı manevî bir haldir. Sâlik bu iki aşamayı geçtikten sonra tevhidi üçüncü aşamada yaşar, bu ise tarifi mümkün olmayan manevî bir zevk halidir. Bu mertebede Allah’ın dışında hiçbir varlık yoktur. Tevhid bağlamında ahadiyyet ve vâhidiyyet kavramları üzerinde duran Yavsî’ye göre Allah’ın zâtının bilmek aklen ve naklen mümkün değildir. Ancak O’nun zâtının bilinmesi için varlıklarda taayyün eden sıfatları vardır ve her şeyin varlığı bu sıfatlara bağlıdır. Çalışmamızda Şeyh Yavsî’nin düşünce dünyasında tevhidin yeri ortaya konularak görüşleri değerlendirilecektir.
