Akif (Jun 2023)
Ebû Hilâl el-ʻAskerî’nin Edebî Eleştiri Yöntemi ve Kaynakları
Abstract
Ebû Hilâl el-ʻAskerî, hicrî üçüncü yüzyılın ikinci yarısında, zengin dil ve edebiyat bilgisi ve edebî zevki ile öne çıkmış çok yönlü bir alimdir. Onun belâgat ve edebiyat alanında meşhur olmuş eseri es-Sınâʻateyn, edebiyat, belâgat ve eleştiri alanlarında önemli bir kaynaktır. el-ʻAskerî’nin söz konusu kitabı, hicrî dördüncü yüzyılda ilerleme kaydeden belâgat ilimleri ile edebî eleştiri arasındaki yöntem farklılığına dair tartışmalar açısından da önem taşımaktadır. el-ʻAskerî kendisinden önce belâgat ve edebiyat sahalarında ele alınmış konulara, farklı görüşlere, hem Arap nesrine hem de Arap şiirine dair geniş bilgisine dayanarak yeni bir yazım metodu girişiminde bulunmuştur. Onun bu girişimi edebiyat tarihçileri arasında farklı yorumlanmıştır. Kimilerine göre bir belâgat alimi, kimilerine göre bir eleştirmen olan el-ʻAskerî kitabında belâgat, edebiyat ve eleştiri ilimlerini birleştiren bir yaklaşım sergilemiştir. Onun bu yaklaşımı, edebiyat ve belâgat ilimlerinin yöntemleri açısından tartışılmıştır. Bu çalışmada, es-Sınâʻateyn eseri üzerinden el-ʻAskerî’nin edebî eleştiride izlediği yöntem, edebî eleştirinin seyrindeki yeri, eleştiriye dair görüşlerinin kaynakları ve kitabının özgünlüğü ele alınacak; onun belâgat, edebiyat ve edebî eleştiri ilimleri arasındaki konumu hakkında ortaya konulan görüşler değerlendirilecektir.
Keywords
