ضابطه‌مندکردن قاعدۀ ترک استفصال و تبیینِ کاربست های آن در دانش اصول فقه

Abstract

بخش عمده‌ای از روایات در قالبِ پرسش‌وپاسخ راوی و معصوم(ع) گزارش شده‌اند. شناخت مؤلفه‌های موجود در پاسخ معصوم(ع) یاری‌رسانِ مجتهد در استنباط حکم شرعی است. یکی از قواعد کاربردی در‌ این سپهر، «ترک استفصال» نام دارد. ‌این قاعده، گویای آن است که ادلهٔ لفظی بر فرض‌های مختلف، مشتمِل است. در پژوهش حاضر به‌روش اِسنادی و توصیفی‌تحلیلی، تبیین نظام‌مندی از قاعدۀ مذکور ارائه و شرایط به‌کارگیری آن ضابطه‌مند شده است. در گام بعد، با تبیین کاربست‌های ‌این قاعده در دانش اصول فقه و درج نمونه‌های حدیثی مناسب، جنبه‌های کاربردی قاعده روشن شده است. برخی از مواضع کاربرد قاعده به این قرار است: حکم تکلیف در زمینه علم اجمالی، مفهوم‌شناسی شک در استصحاب، تعارض دو استصحاب، دلالتِ اخبار علاجیه، حکم تقلید از شخصی که بالفعل به اجتهاد نرسیده، بررسی شرطیت ثبات مذهب در تقلید استمراری و حکم استقلال عامی‌ در امر قضاوت.

Keywords

• شمول حکم
• ترک استفصال
• حدیث
• کاربست اصولی