بوم شناسی کشاورزی (Feb 2020)

مطالعه تأثیر باکتری‌های تقویت‌کننده رشد گیاه بر ویژگی‌های بوم‌شناختی فیزیولوژیک ارقام سویا (Glycine max L.) تحت رژیم‌های آبیاری

  • فرزاد مندنی,
  • کیانوش خانی,
  • سعید جلالی هنرمند,
  • محسن سعیدی

DOI
https://doi.org/10.22067/jag.v11i4.73655
Journal volume & issue
Vol. 11, no. 4
pp. 1205 – 1224

Abstract

Read online

این تحقیق با هدف بررسی نقـش باکتری­هـای تقویت‌کننده رشد بر برخی از مهم‌ترین ویژگی­های بوم­شناختی فیزیولوژیک سویا (Glycine max L.) تحت رژیم­های مختلف رطوبتی به‌صورت کرت­های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی با سه تکرار در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیم­های مختلف رطوبتی (I1: قطع آبیاری از مرحله پرشدن دانه­ها تا انتهای دوره رشد، I2: قطع آبیاری از مرحله پایان تشکیل غلاف تا انتهای دوره رشد و I3: آبیاری کامل در تمام طول فصل رشد )بدون تنش آبیاری در ­حدود 50 درصد تخلیه رطوبت) به‌عنوان عامل اصلی و سویه­های باکتری تقویت‌کننده (B1: بدون باکتری، B2: Bacillus subtilis، B3: Bacillus licheniformis) و ارقام سویای کوثر، M9 وTMS به‌عنوان دیگر فاکتورها در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص سطح برگ، روند جذب تشعشع، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، وزن خشک کل، کارایی مصرف تشعشع و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی ویژگی­های مورد ارزیابی ارقام مختلف سویا به‌شدت کاهش یافت. کاربرد سویه­های مختلف باکتری به‌شدت منجر به بهبود ویژگی­های مورد ارزیابی شد. بالاترین شاخص سطح برگ (7/6)، روند جذب تشعشع (2/18 مگاژول در مترمربع)، سرعت رشد محصول (6/20 گرم در در مترمربع در روز)، وزن خشک کل (7/1104 گرم در مترمربع) و کارایی مصرف تشعشع (165/1 گرم در مگاژول) مربوط به رقم TMS و در شرایط آبیاری کامل + تلقیح باکتری لیکنی فورمیس وکم‌ترین میزان صفات مذکور مربوط به رقم کوثر و در شرایط قطع آبیاری از اواسط تشکیل غلاف + بدون تلقیح باکتری بود. عملکرد دانه سویا به‌طور معنی­داری تحت تأثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت، به‌طوری­که بیش‌ترین عملکرد دانه به‌میزان 9/380 گرم در مترمربع مربوط به رقم TMS در تیمار آبیاری کامل + تلقیح باکتری سوبتیلیس بود و کم‌ترین آن به‌میزان 2/134 گرم در مترمربع مربوط به رقم کوثر بود که در تیمار قطع آبیاری از اواسط تشکیل غلاف + بدون باکتری مشاهده شد. به نظر می­رسد در صورت کاهش مقدار آب قابل دسترس، تلقیح با باکتری­های تقویت‌کننده رشد گیاه منجر به افزایش تحمل به تنش کمبود آب به‌ویژه در شرایط تنش ملایم می­گردد.

Keywords