Turcology Research (May 2024)
İstiklâl Marşı’nda Önvarsayım ve Önvarsayım Tetikleyicileri
Abstract
Sözce oluşturan/konuşan/yazar ve sözceye maruz kalan/dinleyen/okur arasında ortak bilgi birikiminin olması iletişimin sağlığı ve devamlılığı için gereklidir. Bu bilgiler kimi zaman sözce içinde açıkça söylenirken çoğu zaman açıkça söylenmemektedir. Sözce oluşturulurken göndericinin ve alıcının bildiği örtük bilgiye önvarsayım denir. Önvarsayım “konuşmacının sözcesinde açıkça dile getirmediği fakat sözcedeki sözlüksel ve sözdizimsel yapıya bağlı olarak ortaya çıkan, dinleyenin de kesin olarak bildiğini kabul ettiği bütün bilgiler” şeklinde tanımlanabilir. Önvarsayımlar genellikle tetikleyicilerine göre sınıflandırılır. Önvarsayım tetikleyicisi sözce içinde önvarsayım durumuna kaynaklık eden her bir söz birimi veya yapıdır. Bu çalışmada, Türk milletinin millî marşı ve Türk milleti için önemli bir yere sahip İstiklâl Marşı’ndaki önvarsayımlar ve bu önvarsayımların tetikleyicileri ele alınmıştır. Çalışmanın amacı, Millî Mücadele zamanından günümüze içinde bir milletin ortak hafızasını barındıran bu metnin önvarsayımlarını ve önvarsayım tetikleyicilerini belirleyerek şiirin önvarsayımlar aracılığıyla verdiği mesajlar yanında, tarihsel ve kültürel kodları taşıyıcılığı üzerinde durmaktır. Çalışmada İstiklâl Marşı’nın tamamı incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerine göre yürütülmüştür. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yöntemiyle toplanmış, elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. İstiklâl Marşı’nda varoluşsal (69), sözlüksel (50), yapısal (6), olgusal olmayan (3) ve karşı olgusal (2) önvarsayım tespit edilmiştir. Önvarsayımların ortaya çıkmasında dış gönderim (2), art gönderim (10) ve ön gönderimden (1) yararlanıldığı görülmüştür. Varoluşsal önvarsayımdan sonra en sık rastlanan önvarsayım türü olan sözlüksel önvarsayımın ortaya çıkmasında uzlaşımsal önvarsayım tetikleyicisi (24) en sık gözlenen tetikleyicidir. Uzlaşımsal önvarsayım tetikleyicilerinin sağladığı önvarsayımlarda önvarsayımın tespit edilmesi, sözcenin ya da metnin ait olduğu toplumun tüm yönlerine hâkim olmayı gerektirmektedir. Bu tetikleyicinin ortaya çıkardığı önvarsayımlar ayrı bir çalışmanın konusu olabilir.
Keywords
