هنر اسلامی (Nov 2021)
تحلیل نماد پرنده در سکه های دوره ایلخانی از منظر گفتمان مذهب بر اساس الگوی اروین پانوفسکی
Abstract
سکههایی که از ایران در دورۀ اسلامی بر جای ماندهاند، منقوش به نمادهایی هستند که حامل پیامهایی است. یکی از این نقوش، نماد پرنده است. دوره حکومت ایلخان مغول (654-736ه.ق) یکی از ادواری است که نقش پرنده بر سکههای ایرانی افزایش یافته است. از موضوعات نیازمند بررسی بیشتر در شناسایی فلسفه وجودی نقشمایه متعدد پرندگان بر سکههای ایلخانی، مطالعه بنیادهای مذهبی، سیاسی و فرهنگی ایلخانیان در دورههای مختلف حکومتشان و تأثیر آن به صورت مستقیم بر روی سکهها‌ست. پژوهش حاضر با رویکردی متفاوت از شیوههای مرسوم سکهشناسی، تعاملات و رقابتهای بین ادیان مختلف رایج در دوران ایلخانی را در قالب نقشمایههای متعدد پرندگان بررسی کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. این پژوهش به لحاظ هدف «بنیادی-نظری» و به لحاظ روش از نوع «تحلیل محتوا» و براساس آراء «اروین پانوفسکی» به خوانشی آیکونوگرافیک از نقوش پرندگان سکههای ایلخانی میپردازد. شیوه جمعآوری اطاعات بهصورت کتابخانهای است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که در دوران حاکمیت یاسا نقشمایههای پرندگان روی سکهها همراه با شهادتین ضرب گردیده و در دوران اسلامی، گرایشهای مذهبی بهصورت قویتری در قالب شعائر اسلامی، آیات و اسامی خلفای راشدین در کنار نقوش پرندگان منعکس شده است که همۀ اینها را میتوان ناشی از تسامح دینی مغولان، مصلحت‌اندیشی آنان یا سردرگمی و بیسیاستی آنها در عرصه مذهب دانست.اهداف پژوهش تحلیل نماد پرنده از منظر آیکونوگرافیک بر اساس الگوی اروین پانوفسکی.بررسی تأثیر مذاهب مختلف دوران ایلخانی بر نقشمایههای پرندگان ضرب‌شده روی سکهها.سؤالات پژوهش‌وجود نماد پرنده بر سکههای دورۀ ایلخانی تحت تأثیر چه عواملی بود؟تحولات مذهبی چه تأثیری بر تغییرات نقشمایه پرنده بر سکههای دورۀ ایلخانی داشت؟
Keywords
