Acil Servise Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının Aydınlatılmış Onam Düzeyinin Sağlıkta Şiddet Olgusu Üzerine Etkisi

Abstract

Aydınlatılmış onam; hastanın sağlığı ve bedeni ile ilgili kendi kararını vermesi ve tedavi sürecine katılmasıdır. Anayasa’nın 17. Maddesinde “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz” şeklinde yer almıştır. Aydınlatılmış onamın amacı, hastayı bilgilendirmek, tedavi seçenekleri hakkında karar verilmesine yardımcı olmak, tedavinin aşamaları ve muhtemel komplikasyonlar hakkında bilgi vermektir. Çalışmanın amacı; Acil servise başvuran hasta ve hasta yakınlarının aydınlatılmış onam düzeyinin, sağlıkta şiddet olgusu üzerine etkisini belirlenmeye çalışmaktır. Araştırma evreni; 15 Temmuz- 15 Eylül 2022 tarihler arasında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Hastanesi acil servisine başvuran ve çalışmaya katılmak isteyen hasta ve hasta yakınları oluşturmuştur. Hastalar arasından basit tesadüfi örneklem yöntemi kullanılmış 385 hasta veya hasta yakınına ulaşılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22 programında değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, sağlık personelleri acil serviste hasta ve hasta yakınlarına yeterli ve gerekli bilgiyi, düzenli olarak verdiğinde hasta ve hasta yakınları sağlık hizmeti sırasında daha sakin bekleyeceği ve sağlık personeline karşı daha saygılı olacakları belirtmişlerdir. Bilgi verilmeme durumunda ise bağırıp çağırma isteği oluştuğu tespit edilmiştir. Hastaların çoğunluğu şiddeti hak arama şekli olarak görmemekte, sağlık personeline karşı şiddeti onaylamamaktadır. Fakat buna rağmen az da olsa katılımcıların bazılarının sağlık personeline şiddet davranışında bulunduğu tespit edilmiştir. Kimse sağlık çalışanına şiddet uygulamak istemiyor fakat o anki acı, korku veya endişenin kontrolün kaybedilmesine neden olduğu düşünülmektedir. Şiddet vakaları, sağlık meslek grubuna talebi azaltırken bu durum sağlık personel sorununa ve sağlık hizmetinin aksamasına neden olmaktadır.