سیاست علم و فناوری (Jan 2022)
مطالعه نقش دستورالعمل‌های مقابله با سوءرفتارهای علمی در سلامت علمی
Abstract
یافتن راه‌حل برای مسئله شیوع سوءرفتارهای علمی، اگر آن را به عنوان یک مسئله به رسمیت بشناسیم، نیازمند پژوهش‌هایی از جمله انجام مطالعات تطبیقی، مشاهده و مقایسه تجربیات کشورهای دیگر در این رابطه است. لذا در مقاله حاضر (که حاصل چنین پژوهشی است) مبتنی بر بررسی تجربیاتِ حقوقی در مجموعه‌ای از کشورها، که برخی از آن‌ها در مهار سوءرفتارها خوشنام و برخی دیگر کمتر خوشنام هستند، استدلال می‌شود که قواعد و دستورالعمل‌های حقوقی (هرچند شرط لازم است امّا) شرط کافی را برای تحقق سلامت علمی مهیا نمی‌کند. برای رسیدن به چنین نتیجه‌ای، ناظر به پدیده سوءرفتار در کشورهای کمتر موفق، مشاهده‌ای گزارش می‌شود که به وجودِ پدیده سوءرفتارهای اپیدمیک، و همچنین وجودِ تفاوت‌هایی در نوع مصادیق و دامنه افرادی که در این کشورها مرتکب سوءرفتار علمی می‌شوند، اشاره دارد. در ادامه، سیاست‌های حقوقی کشورهای موفق‌تر، و دستورالعمل‌های وضع‌شده مرتبط با سوءرفتارهای علمی، مورد بررسی قرار خواهند گرفت، و استدلال (و پیشبینی) می‌شود که با توجه به تفاوت‌های موجود در پدیده مورد نظر در این دو نوع کشور، به کار بستن سیاست‌های حقوقی کشورهای موفق، در کشورهای کمتر موفق راهگشا نخواهند بود. در نهایت با اشاره به نمونه‌هایی از تجربیاتِ کشورهای کمتر موفق در به‌کار‌بستن قواعد حقوقی کشورهای موفق، پیشبینی مورد نظر مورد تأیید قرار خواهد گرفت. در انتهای مقاله، تحلیلی از چرایی عدم‌موفقیت ارائه می‌شود که می‌تواند محلی برای نقد و بررسی‌های بعدی قرار گیرد.
Keywords
