مطالعات قرآن و حدیث (Sep 2021)
ابهام‌زدایی از تفسیر آیه 64 سورۀ مائده با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی
Abstract
دربارۀ پاسخ به چرایی قول یهود در آیۀ 64 سورۀ مائده، یعنی «دست خدا بسته است» و نیز چیستی مدلول آن میان مفسران و پژوهشگران اختلاف‌نظرهایی وجود داشته و پرسش‌های باقی‌مانده دربارۀ آیه، نیاز به بررسی مجدد این آیه و وجوه تفسیری آن را بازگو می‌نمایاند؛ لذا پژوهش حاضر وجوه تفسیری موجود دربارۀ آیه را با رویکردی تحلیلی ـ انتقادی، اعتبارسنجی کرده است. رهیافت عموم این وجوه، به‌جز وجه دهم، ناصواب به نظر می‌رسد؛ ازاین‌رو، مقالۀ پیش‌رو با مبنا قرار دادن وجه تفسیری دهم و با تکیه بر روش تفسیری قرآن‌به‌قرآن، بهره‌گیری از قراین درون متنی و روایات موجود دراین‌باره به پرسش‌هایی دربارۀ آیه، مانند چیستی عقیدۀ انحرافی یهود و چرایی آن که منجر به قول اغلال ید شد، چرایی تثنیه آمدن «ید»، علت نسبت‌دادن عقیدۀ یادشده به همۀ یهودیان و کیفیت بسته شدن دست یهود پاسخ می‌دهد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که منظور یهود از اغلالِ دست خدا، ناتوان دانستن خداوند در ابداع و امر و ناتوانی در تدبیر جهان است که در نگاه انسان‌گونه به خداوند ریشه دارد. تثنیه آمدن دو دست، از دو نوع قدرت‌نمایی خداوند در آفرینش خبر می‌دهد: توانایی بر خلق کردن و توانایی در امر و ابداع. همچنین، ناتوان شدن یهود در دستیابی به فتنه‌جویی‌ها از کیفیت بسته شدن دست آنان پرده برمی‌دارد.
Keywords
