Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Çocuk Kitaplarına Yansıması

Abstract

Bu araştırmada, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2005 yılında yayımlanan ve 2018 yılında yürürlükten kaldırılan ortaokul öğrencilerine yönelik hazırlanmış 100 Temel Eser’in söz konusu eğitim-öğretim kademesinde yakın zamana kadar en çok tercih edilen kitap listesi olduğu varsayımından hareketle bu kitaplara toplumsal cinsiyet rollerinin ne şekilde yansıdığının tespiti amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 100 Temel Eser metinleri içerisindeki toplumsal cinsiyeti yansıtan ifadeler tespit edilmiştir. Araştırmanın verileri, 100 Temel Eser içerisinde yer alan Türk edebiyatına ait olaya dayalı metinlerden tarama modeli ile elde edilmiştir. Araştırmanın amacına yönelik olarak veriler belirlenen kategoriler çerçevesinde değerlendirilmiş, kategori türlerinden ise ‘kişilere ve aktörlere göre kategoriler’ seçilmiştir. Araştırmanın ana izleği çocuk kitaplarında eril ve dişil cinsiyetin ne şekilde yansıtıldığıdır. Ana izleğe bağlı olarak alt kategoriler; “dişil cinsiyeti aşağılayıcı söylemler, eril cinsiyeti yüceltici söylemler, dişil ve eril cinsiyetin günlük yaşamdaki rolleri” olarak belirlenmiştir. Belirlenen kategorilere ait tüm veriler araştırmaya dâhil edilmiş ve içerik analizi türlerinden frekans analizi ile verilerin sıklık ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Hesaplanan sıklık ve yüzdeler tablolarda gösterilmiş ve yorumlanmıştır. İlgili kategorilere ait verilerin tamamına, çalışmanın hacmini artırmaması sebebiyle yer verilmemiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulardan hareketle 100 Temel Eser’de toplumsal cinsiyet rollerinin adalet temelli bir anlayışla sunulmadığı, aksine eril cinsin pek çok konuda dişil cinsten üstün görüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

• türkçe eğitimi
• toplumsal cinsiyet
• çocuk edebiyatı
• 100 temel eser
• turkish education
• children's literature
• gender
• 100 essential works