طراحی زنجیره تأمین حلقه بسته سبز برای تولید محصول زیتون تحت شرایط ریسک

Abstract

بر اثر عواملی چون مسائل سیاسی، تغییرات فناوری و حوادث طبیعی، در کنار گسترش نگرانی ‏های زیست ­محیطی و مسئولیت پذیری اجتماعی، مسائل زنجیره تأمین دیگر فقط نگاهی رو به جلو ندارد و حالت معکوس نیز مد نظر قرار گرفته است. از این‏رو، در مطالعه حاضر، با طراحی و مدل‏سازی زنجیره تأمین حلقه بسته سبز چنددوره­ای و چندمحصولی در زمینه تولید زیتون، بهینه ­سازی سود کل زنجیره و هزینه­ های آلاینده ­های حاصل از فرآیند فرآوری این محصول با استفاده از الگوریتم ژنتیک برای داده­ های محصول زیتون ایران طی سال ­های 1395 تا 1397 بررسی شد. همچنین، با وارد کردن ریسک به مدل پیشنهادی و در نظرگرفتن تقاضای تمامی مراکز تحت شرایط ریسک، مدل به واقعیت نزدیک‏تر شد. نتایج مطالعه نشان داد که این زنجیره با مقدار 55417 میلیارد ریال سودآور است؛ اما با توجه به نسبت هزینه دفع به سود بازیافت پسماندها (91/431)، زنجیره تأمین زیتون و فرآورده ­های آن در زمینه بازیافت پسماند ضعیف عمل می­ کند که با اصلاح زنجیره، این نسبت 79 درصد کاهش خواهد یافت؛ همچنین، در این زنجیره، نیاز به واردات در شرایط ریسک وجود ندارد و کلیه نیازهای بازار و تقاضای مراکز صادرات، بدون هیچ‏گونه فروش از دست­رفته از طریق زنجیره، تأمین می‏شود. بنابراین، با کارخانه ­های فرآوری زیتون و احداث کارخانه­ های فرآوری پسماندهای حاصل از روغن­ کشی بتوان با بازیابی و یا تولید مواد باارزش از پسماندها، می‏توان بهره­ وری صنایع تبدیلی زیتون را افزایش داد. از سوی دیگر، با توجه به توان و ظرفیت تولید و فرآوری زیتون، شایسته است به‏ منظور افزایش مصرف روغن زیتون در راستای ارتقای سلامت جامعه و ایجاد ارزش افزوده، سیاست ­هایی در سطح کلان اتخاذ شود تا از این رهگذر، تولید محصول زیتون افزایش یابد.

Keywords

• زنجیره تأمین حلقه بسته سبز
• ارزش در معرض ریسک شرطی
• الگوریتم ژنتیک
• زیتون