جغرافیا و مخاطرات محیطی (Jan 2021)
پهنهبندی و تحلیل ژئومورفولوژیکی سیلاب رودخانه دینور (استان کرمانشاه) با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS
Abstract
سیل متداول‌ترین مخاطره طبیعی است که تکرار وقوع آن در حال افزایش و خطرات مرتبط با آن در حوضههای شهری و روستایی از اهمیت جهانی برخوردار است. هدف این پژوهش پهنهبندی مخاطره سیلاب رودخانه دینور در استان کرمانشاه است؛ بنابراین جهت شبیهسازی سیلاب از مدل عددی HEC_RAS استفاده شد و از طریق الحاقی HEC–GEORAS در محیط GIS و پردازش دادههای ژئومتری به کار گرفته شد. با استفاده از نرمافزار SMADA، دوره بازگشت دبی پیک لحظه‌ای محاسبه شد و پهنه سیلاب با دوره بازگشتهای مختلف 2 و 3، 5،10، 25،50، 100 و 200 سال منطقه شبیهسازی شده است و با کمک مدل رقومی عمق آب و لایه کاربری اراضی، میزان خسارت با استفاده از معادله تابع عمق و خسارت در دوره بازگشتهای 25 سال، 50 و 100 سال محاسبه شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که پهنه گسترش سیلاب در دوره بازگشت 25 سال 34/40 کیلومترمربع و در دوره بازگشت 50 سال 51/43 و در دوره بازگشت 100 سال، 28/44 کیلومترمربع را تحت مخاطره قرار داده است. از نظر خسارت، سیل با دوره بازگشت 25 سال یک سیل مبنا در نظر گرفته شده است که خسارت قابل‌توجهی را نشان میدهد که تمام مزارع زراعی را تحت پوشش قرار میدهد، ولی سیل در دوره بازگشتهای کمتر قسمتهایی از مزارع را تحت تأثیر قرار میدهد اما قابل‌کنترل است؛ درحالی‌که سیلهای 25 و 50 و 100 ساله بسیاری از مراکز روستایی و مزارع را کامل تحت مخاطره قرار داده است با توجه به نتایج میزان خسارت سیلاب 100 ساله نسبت به 25 ساله، در حدود 70 درصد و نسبت به 50 ساله به‌طور متوسط 85 درصد بیشتر بوده است که لزوم کنترل سیلاب جهت مدیریت پایدار ضرورت دارد.
Keywords
