تأثیر آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شده و آب چاه بر ترکیب شیمیایی و ویژگی‌های کیفی سیلاژ ذرت

Abstract

سابقه و هدف: با توجه به کمبود آب، استفاده از آب‌های نامتعارف در کشور به خصوص پساب فاضلاب تصفیه شده شهری برای آبیاری محصولات کشاورزی اجتناب‌ناپذیر می‌باشد. با این حال نگرانی‌هایی در زمینه آلودگی‌های احتمالی این منابع و ورود این آلودگی‌ها به زنجیره غذایی انسان وجود دارد. ذرت علوفه‌ای به‌دلیل احتمال کاهش آلودگی میکروبی در مراحل مختلف سیلو کردن، به‌عنوان یکی از محصولات مناسب برای آبیاری با پساب فاضلاب مطرح است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر آبیاری با پساب فاضلاب تصفیه شده و آب چاه بر ترکیب شیمیایی و ویژگی‌های کیفی سیلاژ ذرت بود.مواد و روش‌ها: برای این منظور، نمونه‌های سیلاژ 11 گله گاو شیری که علوفه ذرت مورد نیاز خود را از مزارع واقع در محدوده تصفیه‌خانه شمال اصفهان تهیه می‌کردند، به‌همراه 11 گله دیگر که منبع خرید علوفه ذرت آن‌ها از مزارع تحت آبیاری با آب چاه بود، جمع‌آوری شدند. ترکیبات شیمیایی نمونه‌های سیلاژ شامل ماده خشک، خاکستر، پروتئین خام و عصاره اتری با استفاده از روش تجزیه تقریبی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی براساس روش ون‌سوست اندازه‌گیری شد. همچنین انرژی خالص شیردهی و کربوهیدرات‌های غیرالیافی به ترتیب با استفاده از معادله آدامز و روش تفریق محاسبه گردید. اسیدهای چرب فرار و جمعیت میکروبی به‌ترتیب با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی و روش‌های استاندارد میکروبیولوژی اندازه‌گیری شد. میانگین ترکیب شیمیایی و ویژگی‌های کیفی دو گروه سیلاژ به‌وسیله نرم‌افزار آماری SAS و رویه Ttest مقایسه گردید. یافته‌ها: تفاوت معنی‌داری در میزان ماده خشک، عصاره اتری، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، انرژی خالص شیردهی و خاکستر بین دو گروه سیلاژهای ذرت آبیاری شده با پساب فاضلاب تصفیه شده و آب چاه مشاهده نشد. با این حال درصد پروتئین خام و مقدار اسید استیک موجود در سیلاژهای ذرت آبیاری شده با پساب فاضلاب کمتر از گروه شاهد بود (01/0>P). در مقابل، نمونه‌های آبیاری شده با پساب فاضلاب دارای مقدار بیشتری کربوهیدرات غیر الیافی به‌همراه اسیدهای چرب فرار پروپیونیک و بوتیریک بودند که در نهایت باعث کاهش معنی‌دار pH گردید (01/0>P). از لحاظ شاخص‌های بهداشتی، علی‌رغم عدم مشاهده تفاوت معنی‌دار در مقدار کلنی‌های اشرشیاکلی و سالمونلا بین دو گروه، تعداد باکتری‌های گرم منفی، لاکتوباسیل و کل شمارش باکتری در سیلاژ آبیاری شده با پساب فاضلاب بیشتر بود (05/0>P). نتیجه‌گیری: استفاده از پساب فاضلاب تصفیه شده برای آبیاری ذرت علوفه‌ای منجر به تغییر نوع تخمیر سیلاژ ذرت و افزایش اسید پروپیونیک و بوتیریک و کاهش اسید استیک می‌شود که در نهایت منجر به کاهش بیشتر pH سیلو می‌گردد. بر اساس یافته‌های حاضر به‌نظر می‌رسد با توجه به اثرات مخرب استفاده از پساب فاضلاب تصفیه شده در کیفیت تخمیر، کاهش پروتئین خام و افزایش برخی از فاکتورهای میکروبی، بایستی تمهیداتی جهت بهبود فرآیند تصفیه فاضلاب شهری به ویژه کاهش غلظت نیتروژن آمونیومی انجام گیرد.

Keywords

• اسیدهای چرب فرار
• پساب فاضلاب تصفیه شده
• سیلاژ ذرت
• شاخص‌های کیفی
• عوامل میکروبی