اثر تنش شوری بر ویژگی‌های ریشه و توزیع یونی شش رقم گندم نان (.Triticume aestivum L)

Abstract

به منظور بررسی اثر شوری بر برخی ویژگی‌های ریشه و توزیع یونی، پژوهشی به صورت فاکتوریل خردشده در زمان در سه تکرار با دو سطح شوری 2‌ (شاهد) و dS m-116‌ (شوری) بر روی شش رقم گندم (اترک، پیشتاز، چمران، روشن، قدس و شیراز) و در دوسطح برداشت (دوهفته و سه هفته پس از کاشت) در گلخانه اجرا گردید. صفات وزن خشک ریشه، وزن خشک شاخساره، نسبت وزن خشک شاخساره به وزن خشک ریشه، طول و حجم کل ریشه، غلظت سدیم، پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در ریشه و شاخساره، تعداد ریشه محوری و جانبی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد در هفته دوم و سوم، شوری موجب کاهش وزن خشک ریشه، شاخساره، طول، حجم ریشه و تعداد ریشه جانبی اولیه در تمام رقم‌ها شد. چمران و روشن در تیمار شاهد به‌ترتیب توانایی بالایی در تولید وزن خشک ریشه و شاخساره داشتند. در شوری در هر دو هفته، روشن از بیشترین وزن خشک ریشه (14 و 18 میلی‌گرم بر بوته) و حجم کل ریشه (به‌ترتیب 78 و 93 میلی‌مترمکعب بر بوته) برخوردار بود. قدس با بیشترین شدت افت در هر دو هفته (به ترتیب %54 و 50%) کمترین میزان وزن خشک ریشه را دارا بود. کمترین میزان حجم کل ریشه در شوری هفته دوم وسوم به‌ترتیب مربوط به قدس و شیراز (40 و 59 میلی‌مترمکعب بر بوته) بود. قدس با ظرفیت بالای تولید ریشه در شاهد، کاهش شدیدی در تولید ریشه‌های جانبی و مجموع طول ریشه در اثر شوری نشان داد. همچنین روشن با وجود داشتن بیشترین غلظت سدیم شاخساره در تیمار شوری، به‌دلیل حفظ یون پتاسیم در ریشه و شاخساره، توانست بیشترین میزان شاخساره را تولید کند. بر اساس صفات ارزیابی شده و واکنش رقم‌های مورد بررسی به شوری، متحمل بودن روشن و حساس بودن قدس به شوری، در این مرحله از رشد مطابق با گزارش‌های قبلی است.

Keywords

• حجم ریشه
• طول ریشه
• یون سدیم
• یون پتاسیم