تأثیر کاربرد انواع زغال زیستی بر غلظت سیلیسیم و برخی عناصر غذایی ضروری خاک دارای بافت لوم رسی سیلتی.

Abstract

سابقه و هدف: بسیاری از خاک‌های کشاورزی ایران به‌علت مدیریت نامناسب از جمله سیستم تک‌کشتی و عدم رعایت تناوب زراعی، خروج کامل بقایای گیاهی از مزرعه و اقلیم خشک و نیمه خشک و عدم کاربرد کودها و اصلاح‌کننده‌های آلی از نظر ماده آلی فقیر هستند. مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی به منظور افزایش میزان تولیدات کشاورزی به‌ویژه در بخش زراعی موجب بروز پیامدهای نامطلوب زیست محیطی می‌شود. امروزه با توسعه کشاورزی ارگانیک، استفاده از ترکیبات آلی برای کاهش استفاده از کودهای شیمیایی مورد توجه قرار گرفته است. نیشکر یک گیاه تجمع کننده سیلیسیم است و مدیریت ضعیف در کشت نیشکر می‌تواند سبب کاهش سیلیسیم قابل دسترس شود. یکی از مهم‌ترین اصلاح‌کننده‌های آلی برای بهبود ویژگی‌های خاک، محتوای کربن و بهبود غلظت سیلیسیم قابل دسترس، زغال زیستی می‌باشد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر کاربرد انواع زغال زیستی بر غلظت سیلیسیم و برخی عناصر غذایی ضروری خاک دارای بافت لوم رسی سیلتی بود. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد انواع زغال زیستی بر غلظت سیلیسیم و برخی عناصر غذایی ضروری خاک دارای بافت لوم رسی سیلتی، طرح آزمایشی به صورت آزمایش فاکتوریل، با دو فاکتور زغال زیستی و کود شیمیایی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه شرکت کشت و صنعت نیشکر امام خمینی (ره) خوزستان اجرا شد. زغال‌های زیستی‌ مورد استفاده در این پژوهش باگاس نیشکر، پوسته برنج، کاه برنج، کاه گندم و چوب نراد بودند که گرماکافت آن‌ها در کوره الکتریکی در دمای 300 درجه سانتیگراد و به مدت 3 ساعت گرماکافت انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد (بدون مصرف زغال زیستی و کود شیمیایی)، زغال زیستی ، کودهای شیمیایی و زغال زیستی به همراه کودهای شیمیایی بود. زغال‌های زیستی در سطح یک درصد وزنی به خاک اضافه شدند و تیمارها به مدت سه ماه در رطوبت ظرفیت زراعی انکوباسیون شدند. در پایان دوره انکوباسیون غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سیلیسیم، آهن، منگنز، مس و روی اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج آزمایش نشان داد که اثر تیمارها بر غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، سیلیسیم، آهن، منگنز، مس و روی در خاک معنی‌دار بود. تیمار زغال زیستی کاه برنج به همراه نیتروژن، فسفر و پتاسیم (RSB+NPK) بیشترین غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک را داشت. بیشترین غلظت سیلیسیم خاک مربوط به تیمارهای زغال زیستی کاه برنج به همراه نیتروژن، فسفر و پتاسیم (RSB+NPK)، زغال زیستی کاه برنج به همراه نیتروژن و فسفر (RSB+NP) و زغال زیستی کاه برنج به همراه فسفر (RSB+P) بود که بین این تیمارها و تیمارهای زغال زیستی کاه برنج به همراه فسفر و پتاسیم (RSB+PK) و زغال زیستی کاه برنج (RSB) اختلاف معنی‌داری وجود نداشت.نتیجه‌گیری: به‌طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد تیمارهای دارای زغال زیستی (زغال زیستی به تنهایی و یا همراه کود شیمیایی) نسبت به تیمارهای بدون زغال زیستی (شاهد و کود شیمیایی) تأثیر بیشتری در افزایش غلظت قابل دسترس عناصر غذایی در خاک داشتند. در بین زغال‌های زیستی نیز، زغال‌های زیستی کاه برنج، باگاس نیشکر و پوسته برنج در افزایش غلظت عناصر غذایی مؤثرتر بودند. به‌طور کلی می-توان نتیجه‌گیری کرد به‌دلیل اینکه زغال زیستی منبع غنی از این عناصر غذایی است و تأثیر مثبتی که بر ویژگی‌های خاک دارد می‌تواند به عنوان یک عامل مؤثر در جهت بهبود حاصلخیزی خاک استفاده شود.

Keywords

• گرماکافت
• حاصلخیزی
• کربن خاک
• کود شیمیایی