Kaplumbağa Figürünün Mitolojik Olarak İncelenmesi ve Anadolu Dokumalarında Kullanımı

Abstract

İslam öncesi dönemde Orta ve İç Asya’da gelişen hayvan üslubu, belirli özelliklere sahip biçimde betimlenmiş hayvan figürlerinin yer aldığı sanat eserlerini kapsamaktadır. Bozkır yaşamında gelişen bu üslup, sadece Orta Asya’da değil, aynı zamanda Ön Asya ve Orta Avrupa’ya kadar yayılarak çeşitli uygarlıkların sanat eserlerinde uzun süre devam etmiş ve belli bir temayı veya bir olayı anlatan sembol haline gelmiştir. Bu üslubun bu kadar geniş bir coğrafyaya yayılmasının nedeni, bozkırda zor şartlar altında yaşayan göçebe insanların hayvanlarla yakın ilişki kurmaları ve onlara kendi inançlarına göre farklı anlamlar yüklemeleridir. Birçok eserde ejder ve yılan gibi hayvanlarla birlikte görülen kaplumbağalar; yaratılışı, kozmik düzeni, ebediyeti ve istikrarı sembolize etmektedir. Anadolu kültüründe farklı sembolik anlamlarla tasvir edilen kaplumbağa figürü, yöre insanının duygusunu, inancını ve kültürünü yansıtmakla birlikte halk edebiyatında ve söylencelerde de kişileştirilerek bir karakter olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, dünyanın farklı yerlerinde görülen kaplumbağa figürünün halk inançlarındaki anlamı ve neyi temsil ettiği mitolojik olarak incelenecek ve Anadolu dokumalarının kompozisyonlarında süsleme unsuru olarak nasıl yer aldığı belirlenecektir.

Keywords

• orta asya
• hayvan üslubu
• kaplumbağa
• mitoloji
• dokuma
• central asia
• animal style
• tortoise
• mythology
• weaving